(Υπολογιστές – Πληροφορική)
Παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών που προέκυψε από τη βαθμιαία διασύνδεση δικτύων ευρείας έκτασης σε όλο τον κόσμο.
Μέσω του διαδικτύου είναι σήμερα δυνατή η μεταφορά κάθε είδους πληροφορίας (κείμενα, εικόνες, βίντεο, μουσική)[GLi]μεταξύ των χρηστών του, που μπορούν να συνδεθούν σ’ αυτό και από το σπίτι τους με τη χρήση της ειδικής συσκευής modem και των κοινών τηλεφωνικών γραμμών.
Η βασική μονάδα διασύνδεσης στο διαδίκτυο είναι ο «κόμβος» (node). Ένας κόμβος αποτελείται από ισχυρά συγκροτήματα υπολογιστών και άλλων σχετικών συσκευών που λειτουργούν όλα μαζί με στόχο την παραλαβή και αποστολή πληροφοριών προς άλλους κόμβους του διαδικτύου.
Οι κόμβοι επικοινωνούν μέσω καλωδιώσεων υψηλής χωρητικότητας (π.χ. οπτικές ίνες) ή ακόμη και με ασύρματες δορυφορικές ζεύξεις.
Μερικοί τέτοιοι κόμβοι συνδεδεμένοι μεταξύ τους αποτελούν ένα δίκτυο ευρείας έκτασης (Wide Area Network ή WAN), δηλαδή ένα δίκτυο που μπορεί να συνδέει υπολογιστές σε μεγάλες αποστάσεις (π.χ. από πόλη σε πόλη μέσα σε μια χώρα) σε αντίθεση με τα τοπικά δίκτυα που συνδέουν υπολογιστές σε μικρές αποστάσεις (π.χ. μέσα στα γραφεία μιας επιχείρησης).
Αν ένας κόμβος σε ένα τέτοιο δίκτυο μιας χώρας συνδεθεί με έναν κόμβο σε παρόμοιο δίκτυο άλλης χώρας, τότε όλοι οι χρήστες του πρώτου δικτύου μπορούν να επικοινωνούν με όλους τους χρήστες του δεύτερου δικτύου: ένα διαδίκτυο έχει σχηματιστεί.
Με τον τρόπο αυτό δίκτυα ευρείας έκτασης σε όλες τις χώρες του κόσμου συνδέθηκαν μεταξύ τους δημιουργώντας [GLi] το διαδίκτυο. Ιστορικά το πρώτο δίκτυο ευρείας έκτασης που αποτέλεσε τον πρόγονο του διαδικτύου λειτούργησε στις ΗΠΑ το 1969 με την ονομασία ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network), και ο αρχικός στόχος του να βοηθήσει τους επιστήμονες στα διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια να επικοινωνούν μεταξύ τους. Σημαντικό χαρακτηριστικό του διαδικτύου είναι το πρωτόκολλο μεταφοράς δεδομένων που χρησιμοποιεί, γνωστό με το όνομα «TCP/IP» (Transmission Control Protocol/Internet Protocol). Σύμφωνα με το TCP/IP κάθε αρχείο πληροφορίας που θα μετακινηθεί μέσα στο διαδίκτυο θα κοπεί σε «πακέτα» (ένα πακέτο είναι ένα μικρό τμήμα του συνολικού αρχείου με μέγεθος που δεν ξεπερνά τα μερικά bytes, π.χ. 512 bytes).
Κάθε πακέτο περιέχει επίσης και τη διεύθυνση του κόμβου στον οποίο πρέπει να φτάσει.
Χρησιμοποιώντας το μηχανισμό δρομολόγησης του διαδικτύου τα πακέτα διακινούνται ανεξάρτητα μεταξύ τους προς τον κόμβο προορισμού όπου συναρμολογούνται, δημιουργώντας πάλι το αρχικό αρχείο που είναι πλέον διαθέσιμο στο χρήστη. Κάθε υπολογιστής συνδεδεμένος στο διαδίκτυο έχει μια χαρακτηριστική διεύθυνση γνωστή ως «διεύθυνση IP». Η ΙΡ διεύθυνση είναι απλά τέσσερις αριθμοί (του ενός byte ο καθένας, δηλαδή μπορούν να κυμαίνονται από 0 μέχρι 255) που συνήθως γράφονται ενωμένοι με μια τελεία μεταξύ τους. Π.χ. οι αριθμοί «155.207.113.1» είναι η ΙΡ διεύθυνση κάποιου υπολογιστή στο διαδίκτυο.
Συνήθως και επειδή είναι ευκολότερο για τον άνθρωπο να θυμάται ονόματα (έστω και κωδικοποιημένα) παρά σειρές από αριθμούς, οι διευθύνσεις των υπολογιστών δίνονται ως σειρά χαρακτηριστικών κωδικοποιημένων λέξεων επίσης συνδεδεμένων με τελείες. Π.χ. η ονομασία www.auth.gr είναι η διεύθυνση ενός υπολογιστή στο διαδίκτυο (ο κόμβος παγκόσμιου ιστού του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) την οποία τα συστήματα των υπολογιστών τη μετατρέπουν σε αριθμούς. Ο απλούστερος τρόπος για τη σύνδεση ενός απλού χρήστη στο διαδίκτυο είναι μέσω μιας τηλεφωνικής γραμμής.
Ο χρήστης θα πρέπει αρχικά να συνδέσει τον υπολογιστή του με τη συσκευή modem και στη συνέχεια με την υποδοχή της τηλεφωνικής γραμμής.
Το modem χρειάζεται για τη μετατροπή της ψηφιακής πληροφορίας σε αναλογική, ώστε να μπορεί να μετακινηθεί μέσα στις καλωδιώσεις του δικτύου.
Όταν συνδέεται κανείς στο διαδίκτυο, ουσιαστικά εκείνο που γίνεται είναι να αποκαθίσταται η επικοινωνία ανάμεσα στον υπολογιστή του και στον κόμβο του φορέα παροχής υπηρεσιών διαδικτύου (Internet Service Provider ή ISP), στον οποίο ο χρήστης είναι συνδρομητής και επομένως έχει δικαίωμα πρόσβασης. Από τη στιγμή που γίνει αυτή [GLi] η σύνδεση ο υπολογιστής στο σπίτι του χρήστη γίνεται και αυτός τμήμα του διαδικτύου, αποκτά διεύθυνση ΙΡ (την οποία χορηγεί ο κόμβος) και μπορεί στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει κάθε υπηρεσία διαθέσιμη στο διαδίκτυο.
Οι περισσότερες υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στηρίζονται στο μοντέλο «πελάτη/εξυπηρέτη» (client/server). Αυτό σημαίνει απλά ότι κάποιος υπολογιστής στο διαδίκτυο λειτουργεί ως εξυπηρέτης και ανταποκρίνεται στις κλήσεις των απομακρυσμένων υπολογιστών-πελατών στέλνοντάς τους τις πληροφορίες ή προσφέροντας τις υπηρεσίες που ζητούν. Οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες υπηρεσίες του διαδικτύου είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), η συζήτηση (Internet Relay Chat ή IRC) και ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web ή WWW ή web). Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο επιτρέπει την αποστολή γραπτών μηνυμάτων μεταξύ των χρηστών. Τα μηνύματα αποθηκεύονται στην ηλεκτρονική «γραμματοθυρίδα» που διαθέτει ο κάθε χρήστης στον κόμβο μέσω του οποίου συνδέεται στο διαδίκτυο. Μαζί με τα απλά γραπτά μηνύματα είναι δυνατόν να αποσταλεί επισυναπτόμενη και κάθε είδους πληροφορία (π.χ. αρχεία εικόνων, ήχου, βίντεο κτλ.). Η συζήτηση (chat) είναι επίσης ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων αλλά σε πραγματικό χρόνο, δηλ. τη στιγμή που και οι δύο (ή περισσότεροι) χρήστες είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο.
Ο κάθε χρήστης χρησιμοποιεί ένα πρόγραμμα – πελάτη (IRC client) μέσω του οποίου συνδέεται στον εξυπηρέτη που παρέχει την υπηρεσία chat και πλέον μπορεί να συνομιλήσει με κάθε χρήστη που είναι εκείνη τη στιγμή επίσης συνδεδεμένος. Εκτός από γραπτά μηνύματα είναι δυνατή σήμερα η άμεση επικοινωνία με ήχο (ο ένας χρήστης μιλά στον άλλο με το μικρόφωνο που είναι συνδεδεμένο στον υπολογιστή του) αλλά και με εικόνα (μπορεί ο χρήστης να στείλει ζωντανά την εικόνα που θέλει με μια μικρή κάμερα (Web camera)).
Ο Παγκόσμιος Ιστός, τέλος, είναι η υπηρεσία που έχει κάνει σήμερα γνωστό αλλά και εύχρηστο το διαδίκτυο στον περισσότερο κόσμο. Ο Ιστός στηρίζεται σε ένα πρωτόκολλο (Hypertext Transfer Protocol ή HTTP) που περιγράφει τον τρόπο παρουσίασης των πληροφοριών που μεταφέρονται από τον υπολογιστή – εξυπηρέτη (Web server) στον υπολογιστή – πελάτη.
Οι πληροφορίες είναι οργανωμένες σε μικρότερα σύνολα που ονομάζονται «ιστοσελίδες» (Web pages).
Η κατανοητή παρουσίαση πληροφοριών στις ιστοσελίδες αλλά και η χρήση συνδέσμων μέσω των οποίων ο χρήστης μπορεί να «πλοηγηθεί» από ιστοσελίδα σε ιστοσελίδα αναζητώντας[GLi] τις πληροφορίες που θέλει, καθιστούν τον Παγκόσμιο Ιστό μία συνεχώς εξελισσόμενη παγκόσμια πηγή πληροφορίας και γνώσης.
Το διαδίκτυο προσφέρει και άλλες περισσότερο εξελιγμένες αλλά ακόμη λιγότερο διαδεδομένες υπηρεσίες, όπως π.χ. τηλεσυνδιάσκεψη (videoconference) και τηλεφωνία (Internet telephony).
Σήμερα το διαδίκτυο καταργεί τους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου και δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα για από απόσταση παροχή υπηρεσιών (π.χ. τηλεκπαίδευση, ηλεκτρονικό εμπόριο, τηλεϊατρική κ.ά.) μεταβάλλοντας δραματικά τους παραδοσιακούς τρόπους επικοινωνίας και συνδιαλλαγής.
Παρά τις όποιες επιφυλάξεις και αντιρρήσεις που προέρχονται κυρίως από την έλλειψη κάποιας συντονιστικής και ελεγκτικής αρχής, είναι σίγουρο ότι το διαδίκτυο θα αποτελέσει μελλοντικά έναν εξαιρετικά σημαντικό χώρο δραστηριοτήτων, εξελίξεων και καινοτομιών.
