Η σύγκριση των μύθων του Αινεία φθάνουν να ξεπεράσουν τους μεγαλύτερους μύθους των γνωστών άλλων Ηρώων . . . .
Η ΦΥΓΗ ΤΟΥ ΑΙΝΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΟΙΑ
Αινείας, μυθικός ήρωας της Τροίας, γιός της Αφροδίτης και του Αγχίση, σύζυγος της Κρέουσας και πατέρας του Ασκανία συγγενής του Πρίαμου, πολέμησε γενναία τους Αχαιούς. . . . .
Εκτός από τους Έλληνες ήρωες που παράδερναν στα πέλαγα για πολλά χρόνια μέχρι να φτάσουν στην πατρίδα τους, ήταν πολλοί[GLi]και από τους νικημένους που μετά την άλωση του τρωικού κάστρου περιπλανήθηκαν για καιρό μέχρι να βρούνε καινούρια πατρίδα. Ο πιο γνωστός για τις περιπέτειές του ήταν ο Αινείας που οι περιπλανήσεις του μπορούν να συγκριθούν μόνο μ’ αυτές του Οδυσσέα.
Ο Αινείας ήταν ένας από τους πιο γενναίους αρχηγούς του τρωικού στρατοπέδου και βρέθηκε να είναι πρωταγωνιστής σε πολλές σημαντικές στιγμές του πολέμου. Πάντοτε όμως, κατάφερε να βγει νικητής, γιατί στο πλάι του στεκόταν άγρυπνη η Αφροδίτη, που ήταν μητέρα του από την ένωσή της με το θνητό Αγχίση. Όπως συνέβη για τους Έλληνες ήρωες, έτσι και για τον Αινεία πλάστηκαν πάμπολλοι μύθοι σχετικά με τη φυγή του από την Τροία και τις περιπέτειές του στην Ελλάδα και την Ιταλία. Ένας από τους πιο γνωστούς μύθους αναφέρει πως αφού οι Τρώες έβαλαν τον Δούρειο Ίππο μέσα στην πολιτεία τους, γκρεμίζοντας ένα μέρος από τα τείχη, έστησαν γλέντι τρικούβερτο, γιατί νόμιζαν πως οι Αχαιοί είχαν φύγει. Μονάχα ο Αινείας ήταν ανήσυχος και υποψιαζόταν πως ήταν ένα σχέδιο των αντιπάλων για να κυριέψουν το τρωικό κάστρο. Όταν άρχισε να νυχτώνει, όλοι οι κάτοικοι ήταν πια μεθυσμένοι από το γλυκό κρασί και έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Εκείνη την ώρα οι Έλληνες αρχηγοί βγήκαν από το Ξύλινο Άλογο και άρχισαν να λεηλατούν την πολιτεία.
Ο Αινείας πήρε την οικογένειά του και το στρατό του και ανέβηκαν στην ακρόπολη της χώρας, που ονομαζόταν Πέργαμος.
Εκεί, οι Τρώες έκρυβαν τα αγάλματα των θεών και τους θησαυρούς της χώρας. Οι Αχαιοί λεηλάτησαν πρώτα την πολιτεία και μετά στράφηκαν εναντίον της ακρόπολης. Όμως η οχύρωσή της ήταν εξαιρετικά ενισχυμένη και ο Αινείας με τους συντρόφους του πολέμησαν σαν λιοντάρια. Έτσι, για αρκετό καιρό οι Αχαιοί δεν μπορούσαν να την κυριέψουν. Αντίθετα, διάφοροι Τρώες που είχαν ξεφύγει από τα σπαθιά και τα δόρατα των Ελλήνων στρατιωτών, κατάφεραν να φτάσουν στην Πέργαμο μέσα από στενά δρομάκια και μυστικές διόδους που γνώριζαν. Έτσι, ενισχύθηκε το τρωικό στράτευμα που υπεράσπιζε την ακρόπολη.
Παρόλα αυτά, ο Αινείας γνώριζε πως δε θα κρατούσαν για πολύ. Ήταν όλοι τους εξαντλημένοι από την πείνα και την αγρύπνια. Εξάλλου, ανάμεσά τους υπήρχαν πολλά γυναικόπαιδα, μα και γέροντες που δεν μπορούσαν να πολεμήσουν. Επιπλέον, ήταν πολλοί οι τραυματίες και οι ακρωτηριασμένοι. Γι’ αυτό κατάστρωσε ένα σχέδιο που αμέσως έβαλε σε εφαρμογή.
Με οδηγούς λίγους γενναίους πολεμιστές φυγάδευσε όλο τον άμαχο πληθυσμό στην Ίδα, το τρωικό όρος, μέσα από μονοπάτια που ήταν δύσβατα και οι Αχαιοί δεν τα γνώριζαν. Στο μεταξύ ο ίδιος με τους υπόλοιπους συντρόφους του συνέχιζαν να πολεμούν στην κεντρική πύλη της Περγάμου. Μ’ αυτόν τον τρόπο το σχέδιό του πέτυχε και οι φυγάδες έφτασαν στην Ίδα.
Όπως ήταν φυσικό, δεν ήταν δυνατόν να αντέξουν για πολύ όσοι απόμειναν μέσα στην ακρόπολη. Σε λίγο οι Αχαιοί με αρχηγό τον Νεοπτόλεμο κατάφεραν να καταλάβουν ένα μέρος της. Μόλις το αντιλήφθηκε αυτό ο Αινείας αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Συγκέντρωσε όλους τους στρατιώτες του σε μια άλλη πύλη που βρισκόταν στην αντίθετη ακριβώς πλευρά του κάστρου. Έβαλε την οικογένειά του και τα αγάλματα των θεών, καθώς και διάφορους θησαυρούς, μέσα σε αμάξια και τράπηκαν όλοι μαζί σε φυγή. Όση ώρα οι Αχαιοί λεηλατούσαν την Πέργαμο που είχε μείνει έρημη και απροστάτευτη, ο Αινείας και οι υπόλοιποι κατάφεραν να φτάσουν στην Ίδα και να ενωθούν με τους άλλους φυγάδες. Μέσα στα λαγκάδια και τα απότομα μονοπάτια του βουνού βρήκαν φυσικά οχυρά. Σε λίγες μέρες έφτασαν και οι κάτοικοι από πολλές τρωικές πολιτείες, όπως τη Δάρδανο και το Οφρύνιο, που είχαν μάθει στο μεταξύ τι είχε συμβεί. Έτσι, οι Τρώες οργάνωσαν από την αρχή ισχυρό στράτευμα με αρχηγό τον Αινεία.
Οι Αχαιοί μετά το τέλος της άλωσης ολόκληρης της πολιτείας, αντί να φύγουν για την πατρίδα τους, στράφηκαν ενάντια στους φυγάδες του βουνού. Είχαν όμως περάσει δέκα χρόνια κακουχίες και πολέμου και τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα ήταν εξαντλημένα, γι’ αυτό κατάφεραν να έρθουν σε κάποια συμφωνία. Μέσα σε διάστημα λίγων ημερών θα έπρεπε οι Τρώες να εκκενώσουν όλες τις πολιτείες τους. Ο Αινείας θα μπορούσε να πάρει μαζί του ότι είχε γλιτώσει από την καταστροφή και να φύγει. Οι Αχαιοί δεσμεύτηκαν πως δε θα πείραζαν κανέναν στη διάρκεια αυτής της προθεσμίας.
Κάτω από αυτούς τους όρους, ο Αινείας έστειλε το γιο του Ασκάνιο σε μια πολιτεία της Βιθυνίας όπου οι κάτοικοι[GLi]περίμεναν να τον κάνουν βασιλιά. Ο ίδιος ετοίμασε στόλο δέκα καραβιών. Επιβίβασε σ’ αυτά το γέροντα πατέρα του, τους υπόλοιπους γιους του, καθώς και τα ομοιώματα των θεών που προστάτευαν την πατρίδα. Έπειτα, μαζί με άλλους Τρώες, κατευθύνθηκε στην Παλλήνη της Χαλκιδικής. Οι κάτοικοι τους υποδέχτηκαν με χαρά, μια και ήταν από τους πιο θερμούς υποστηρικτές τους στη διάρκεια του πολέμου. Ο Αινείας και οι σύντροφοί του ξεχειμώνιασαν κοντά στους συμμάχους τους και μετά κατευθύνθηκαν στην Ήπειρο. Στα μέρη εκείνα συνάντησαν τον Έλενο, το γιο του Πρίαμου, που είχε βοηθήσει τους Αχαιούς στην άλωση. Αυτός είχε ακολουθήσει τον Νεοπτόλεμο και ο γιος του Αχιλλέα του παραχώρησε μια πόλη της Μολοσσίας για να την κυβερνάει. Ο Έλενος σε ανάμνηση της παλιάς πατρίδας του είχε δώσει στην πόλη τρωικά ονόματα (Τροία, Πέργαμος, ποταμός Ξάνθος, Σκαιές Πύλες). Από την Ήπειρο ο Αινείας κατευθύνθηκε με στόλο στην Ιταλία. Στη διάρκεια του ταξιδιού λένε πως συναντήθηκε με τον Οδυσσέα. Οι δυο ήρωες συμφώνησαν να ξεχάσουν την παλιά τους έχθρα έκαναν συνθήκες ειρήνης και θυσίασαν στους θεούς.
Όσο γίνονταν οι συνομιλίες μεταξύ των ηρώων σε κάποιο λιμάνι της Ιταλίας, οι Τρωαδίτισσες που ακολουθούσαν τον Αινεία, επειδή είχαν εξαντληθεί να θαλασσοδέρνονται στα κύματα σκέφτηκαν να κάψουν το στόλο για να στεριώσουν σ’ έναν τόπο. Με αρχηγό μια γυναίκα που ονομαζόταν Ρώμη κατάφεραν το στόχο τους σε κάποια στιγμή που οι φύλακες των καραβιών είχαν αλλού στραμμένη την προσοχή τους. Ο Αινείας όταν είδε την ολοκληρωτική καταστροφή των καραβιών του και ανακάλυψε τις υπαίτιες, εξοργίστηκε πολύ ήθελε μάλιστα να θανατώσει τη Ρώμη. Μετά όμως σκέφτηκε πως ίσως ήταν θέλημα των θεών να ριζώσουν οι Τρώες σ’ αυτόν τον τόπο. Γι’ αυτό όταν ίδρυσε στο Λάτιο μια πόλη την ονόμασε Ρώμη.
Κάποιοι άλλοι ποιητές αναφέρουν πως τον καιρό που ο Αινείας είχε οχυρωθεί με τους άλλους Τρώες στην Ίδα και έγινε αρχηγός τους, δε χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τους Αχαιούς, γιατί αυτοί αποχώρησαν αμέσως μετά την άλωση της πόλης. Έφτασαν όμως εκεί οι δυο γιοι του Έκτορα, ο Οξύνιος και ο Σκαμάνδριος που ο Πρίαμος τους είχε φυγαδεύσει στη Λυδία για να γλιτώσουν από τον πόλεμο. Οι Εκτορίδες απαίτησαν από τον Αινεία να εγκαταλείψει την περιοχή, διότι αυτοί ήταν οι νόμιμοι διάδοχοι του βασιλικού θρόνου.
Ο γιος του Αγχίση μη μπορώντας να αντιδράσει μάζεψε όσους από τους συντρόφους του έμεναν πιστοί και ξεκίνησε προς τα ανατολικά, καθώς η Αφροδίτη του είχε δώσει χρησμό να πάρει το δρόμο του ήλιου. Μάλιστα, η θεά έστειλε μια αγελάδα που ακολουθούσε διαρκώς το γιο της και που θα του φανέρωνε τον τόπο όπου θα στέριωνε. Ο Αινείας με τους συντρόφους του πέρασαν τον Ελλήσποντο, διέσχισαν τη Θράκη και έφτασαν στο Θερμαϊκό κόλπο. Με τη θέληση της θεάς γίνονταν δεκτοί με χαρά σε όλες τις πόλεις όπου έφταναν. Μάλιστα, η θεά χάρισε στο γιο της τόση ομορφιά και χάρη, ώστε οι κάτοικοι μαγεύονταν από την όψη του και του ζητούσαν να γίνει βασιλιάς τους. Όμως αυτός αρνιόταν, γιατί περίμενε το σημάδι της μητέρας του.
Όταν κάποτε έφτασαν στη Βρουσιάδα της Μακεδονίας, ο Αινείας άκουσε για πρώτη φορά την αγελάδα να μουγκανίζει. Αμέσως κατάλαβε πως εκεί έπρεπε να εγκατασταθεί. Οι κάτοικοι της χώρας τον δέχτηκαν με ενθουσιασμό για βασιλιά τους. Ο ήρωας θυσίασε το ιερό ζώο στην Αφροδίτη και ίδρυσε πολιτεία που την ονόμασε Αινεία.
Κάποιοι άλλοι διηγούνται ένα διαφορετικό μύθο σχετικά με τη φυγή του Αινεία από την Τροία. Συγκεκριμένα, αναφέρουν πως οι Έλληνες κατάφεραν να συλλάβουν τον Αινεία πριν καταφύγει στην Πέργαμο. Γνώριζαν όμως ότι ήταν γιος της Αφροδίτης και απολάμβανε την πλήρη προστασία του Δία. Επειδή λοιπόν φοβούνταν την οργή των θεών, δεν του έκαναν κανένα κακό.
Του επέτρεψαν να πάρει στα χέρια του ό,τι πιο πολύτιμο έκρυβε στο σπίτι του και να φύγει. Ο Αινείας τότε σήκωσε στα χέρια του τον παράλυτο Αγχίση, ο οποίος κρατούσε τα αγάλματα των εφέστιων θεών. Πίσω του ακολουθούσαν η γυναίκα του Κρέουσα και τα παιδιά του. Οι Έλληνες επιχείρησαν να αρπάξουν την Κρέουσα, γιατί ακριβώς η συμφωνία ήταν πως θα σέβονταν μονάχα ό,τι κρατούσε στα χέρια του ο ήρωας. Μπροστά σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο εμφανίστηκε η Αφροδίτη και μέσα σ’ ένα σύννεφο πήρε τη γυναίκα του Αινεία πάνω στον Όλυμπο και την έκανε μόνιμο μέλος της συνοδείας της.
Ο ΑΙΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Επειδή ο Αινείας ήταν ένας πολύ σημαντικός ήρωας, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας έπλασαν μύθους που αναφέρουν κάποια επίσκεψη του Τρωαδίτη πολεμιστή.
Στη Δήλο πίστευαν πως ο Αινείας πέρασε από το νησί μετά τη φυγή του από την Τροία. Εκεί τον φιλοξένησε ο μάντης του ιερού του Απόλλωνα ο Άνιος. Μάλιστα, τον καιρό που θα αναχωρούσε από το νησί, ο μάντης του έδωσε μαζί του την κόρη του Λαύνα. Όταν αργότερα έφτασαν στο Λάτιο της Ιταλίας, η κοπέλα από τις πολλές κακουχίες αρρώστησε και[GLi] πέθανε. Γι’ αυτό ο Αινείας ονόμασε Λαβίνιο την πρώτη πολιτεία που ίδρυσε. Άλλοι όμως αναφέρουν πως ο ήρωας δεν πήρε μαζί του τη Λαύνα, αλλά είχε απλώς κοιμηθεί μαζί της όσο καιρό ήταν φιλοξενούμενος του πατέρα της. Η κόρη γέννησε έναν όμορφο γιο μετά την αναχώρηση του τρωικού στόλου από τη Δήλο. Ο γιος αυτός ονομάστηκε Άνδρος και έγινε κυβερνήτης του ομώνυμου νησιού.
Κάποιες πηγές αναφέρουν πως στο μακρύ του ταξίδι ο Αινείας πέρασε κι από τη Σαμοθράκη. Εκεί αφιέρωσε μια ασπίδα στο ναό των Μεγάλων Θεών. Εξάλλου, ο μέγας νομοθέτης του νησιού, ο Σάωνας, συμπάθησε τόσο πολύ το γιο της Αφροδίτης, ώστε τον ακολούθησε στην Ιταλία.
Αρκετά συνδεδεμένο ήταν το όνομα του Αινεία και με την Κρήτη.
Κάποιοι έλεγαν πως μετά τη φυγή από την Τροία μια καταιγίδα έριξε το στόλο στο νησί. Εκεί, στην περιοχή των Χανίων, ο Τρωαδίτης ήρωας ίδρυσε μια πολιτεία που την ονόμασε Πέργαμο, σε ανάμνηση της ακρόπολης του Ίλιου. Άλλοι πάλι ισχυρίζονταν πως ο Αινείας δεν πέρασε τυχαία από εκεί, αλλά όταν ήταν στη Δήλο, πήρε χρησμό από τον Φοίβο πως έπρεπε να εγκατασταθεί στη χώρα των προγόνων του.
Ο Αγχίσης, επειδή γνώριζε πως ο παλιός Τεύκρος που έδωσε το όνομά του στους Τρώες (Τεύκροι – Τρώες) είχε έρθει από την Κρήτη, συμβούλεψε το γιο του να κατευθυνθούν στο νησί. Πραγματικά, οι Τρώες με το στόλο τους έφτασαν εκεί. Εγκαταστάθηκαν μάλιστα χωρίς καμιά δυσκολία, γιατί ήταν η εποχή που οι Κρητικοί είχαν διώξει τον Ιδομενέα, γι’ αυτόν το λόγο τα ακρογιάλια και τα λιμάνια ήταν απροστάτευτα. Ο Αινείας ίδρυσε αμέσως τη νέα Πέργαμο και ξεκίνησε να οργανώνει τη λειτουργία της πόλης.
Ξαφνικά όμως χτύπησε φοβερός λοιμός.
Οι κάτοικοι άρχισαν να αποδεκατίζονται από άγνωστες ασθένειες, τα σπαρτά να μαραίνονται και η γη να μη δίνει ούτε έναν καρπό.
Ο Αινείας ήταν πολύ απογοητευμένος και απελπισμένος, ώσπου ένα βράδυ εμφανίστηκαν στον ύπνο του οι εφέστιοι θεοί, τα αγάλματα των οποίων κουβαλούσε μαζί του. Αυτοί του εξήγησαν πως παρεξήγησε το χρησμό του θεού ο Φοίβος εννοούσε την Εσπερία (Ιταλία) από όπου καταγόταν ο Δάρδανος και ο Ιασίονας.
Ο Αινείας μόλις ξύπνησε αφηγήθηκε το όραμά του στον Αγχίση.
Τότε αυτός θυμήθηκε τους χρησμούς της Κασσάνδρας που μιλούσε για μελλοντικά τρωικά βασίλεια στην Ιταλία. Δυστυχώς όμως, κανένας δεν πίστευε την κόρη του Πρίαμου, γιατί ο Απόλλωνας της είχε χαρίσει την τέχνη της μαντικής, αλλά της είχε αφαιρέσει την ικανότητα της πειθούς. Αμέσως ο Αινείας ετοίμασε στόλο και άνοιξε πανιά για την Ιταλία, αφήνοντας [GLi] στην Κρήτη ελάχιστους μόνο από τους συντρόφους του. Στη διάρκεια της πορείας τους μια ξαφνική θαλασσοταραχή έριξε τα πλοία στις ακτές της Λακωνίας. Ο Αινείας ίδρυσε στην περιοχή δυο πόλεις, την Αφροδισιάδα, για να τιμήσει τη θεϊκή μητέρα του, και την Ήτιδα, από το όνομα της κόρης του Ητιάδας. Απ’ ότι φαίνεται ο ήρωας προχώρησε και στο εσωτερικό της Πελοποννήσου και έφτασε μέχρι την Αρκαδία.
Εκεί ίδρυσε μια πόλη που ονομάστηκε Νήσος και ήταν χτισμένη ανάμεσα στους ποταμούς Λάδωνα και Τράγο.
Με μεγάλο ενθουσιασμό έγινε δεκτός ο Τρωαδίτης ήρωας και στη Ζάκυνθο. Εκεί έχτισε ένα ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη Αινειάδα και καθιέρωσε αθλητικούς αγώνες. Επίσης, ναό προς τιμή της μητέρας του έχτισε και στη Λευκάδα. Όταν έφτασε στην Κέρκυρα, πέρασε μαζί με μερικούς συντρόφους του απέναντι στην Ήπειρο για να ζητήσει χρησμό από το μαντείο της Δωδώνης.
Τότε ήταν που συνάντησε και τον Έλενος μαζί με άλλους Τρώες, στη Μολοσσία. Τον καιρό που ξεκινούσε πάλι για την Ιταλία, πήρε μαζί του ναυτικούς από την Ακαρνανία για να τους έχει για οδηγούς.
