Περίφημη μάγισσα θυγατέρα του Αιήτη βασιλιά της Κολχίδας. Ακολούθησε τον Ιάσονα στην Ελλάδα[GLi] και σκότωσε τα δύο παιδιά που είχε από αυτόν, Μέρμερο και Φέρητα, όταν την εγκατέλειψε για να νυμφευτεί τη Γλαύκη.
Κόρη του βασιλιά της Κολχίδας, Αιήτη και της Ωκεανίδας Ειδυίας. Κατά μια άλλη εκδοχή (Διόδωρος Σικελιώτης, Δ 45), μητέρα της ήταν η Εκάτη, κόρη του αδελφού του Αιήτη, Πέρση, η οποία, αφού δολοφόνησε τον πατέρα της με δηλητήριο, πήρε την εξουσία της Ταυρικής και παντρεύτηκε το θείο της Αιήτη, βασιλιά της Κολχίδας.
Αυτή γέννησε, κατά το Διόδωρο, την Κίρκη, τη Μήδεια και τον Αιγιαλέα.
Η Εκάτη γνώριζε όλα τα φάρμακα, που τα δίδαξε στις δύο της κόρες και ίδρυσε ιερό της Άρτεμης της Ταυρικής, στο οποίο γίνονταν ανθρωποθυσίες.
Κατά την πρώτη άποψη, η Μήδεια[GLi] είναι αδελφή της Χαλκιόπης, της συζύγου του Φρίξου, και του Άψυρτου. Η Κίρκη είναι θεία της, αδελφή της Εκάτης και της μητέρας της, της Ειδυίας.
Το όνομα της Μήδειας ερμηνεύεται ως «πανούργα» και «επιτήδεια», ενώ της μητέρας της, της Ειδυίας, ως η «γνωρίζουσα».
Σύμφωνα με τη διήγηση του Διόδωρου Σικελιώτη, ο Αιήτης θυσίαζε στην Άρτεμη την Ταυρική κάθε ξένο που ερχόταν στην Κολχίδα. Η Μήδεια, ιέρεια και αυτή στο ιερό, αντιστάθηκε στις ανθρωποθυσίες και ο πατέρας της τη φυλάκισε μέσα στο χώρο του ιερού. Η Μήδεια, όμως, κατόρθωσε να δραπετεύσει και κατέφυγε στο ιερό του Ήλιου, που βρισκόταν στην παραλία της χώρας. Σε αυτό το ιερό προσέγγισαν οι Αργοναύτες, στην επιχείρησή τους να βρουν και να φέρουν στην Ιωλκό το χρυσόμαλλο δέρας.
Η Μήδεια τους δέχτηκε στο ιερό και τους εξήγησε τον κίνδυνο που αντιμετώπιζαν από το έθιμο της ξενοκτονίας, το οποίο ίσχυε στη χώρα τους. Στη συνάντησή τους αυτή, η Μήδεια ερωτεύτηκε τον Ιάσονα.
Ο μύθος λέει ότι η Αθηνά και η Ήρα, που προστάτευαν τους Αργοναύτες, έπεισαν την Αφροδίτη να βάλει τον έρωτα να χτυπήσει την καρδιά της Μήδειας (Απολλώνιος Ρόδιος, Γ 7 κ.ε.), η οποία βοήθησε τον Ιάσονα να πάρει το χρυσόμαλλο δέρας. Ο Αιήτης στη συνέχεια ζήτησε από τον Ιάσονα να[GLi] ζέψει τα βόδια του Ηφαίστου, που έβγαζαν φωτιά από τα ρουθούνια τους, και να σπείρει τα δόντια του Δράκοντα. Η Μήδεια του έδωσε ένα φάρμακο να αλείψει τα ρούχα του, ώστε να μην τον καίνε οι φλόγες των βοδιών, και του εκμυστηρεύτηκε το μυστικό για να εξοντώσει τους Σπαρτούς ανθρώπους, που θα φύτρωναν από τα δόντια του Δράκοντα. Αυτό θα το κατόρθωνε, αν πετούσε μια πέτρα ανάμεσά τους. Και τότε θα σκότωναν οι μεν τους δε.
Ο Αιήτης ακόμα και μετά την εκπλήρωση του όρου που έθεσε στον Ιάσονα, αρνήθηκε να δώσει το δέρας. Η Μήδεια βοήθησε ξανά τον[GLi] Ιάσονα, έκλεψαν το δέρας, και έφυγε μαζί του στην Αργώ, παίρνοντας και το μικρό της αδελφό, τον Άψυρτο, τον οποίο, όταν στη συνέχεια βρέθηκαν σε κίνδυνο οι Αργοναύτες, έσφαξε και πέταξε τα κομμάτια του στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να διαφύγουν οι Αργοναύτες, καθώς οι διώκτες τους έσπευσαν να τα μαζέψουν.
Όταν γύρισαν στην Ιωλκό, η Μήδεια έκανε πάλι νέο τον πατέρα του Ιάσονα, τον Αίσονα, βράζοντάς τον σε ένα καζάνι (Οβίδιος, Μεταμορφώσεις VII, 162 κ.ε.). Έπεισε τις κόρες του Πελία να επιχειρήσουν και αυτές το ίδιο έργο με τον πατέρα τους. Στην ουσία, όμως, τις παγίδεψε και έτσι εξόντωσε τον εχθρό του Ιάσονα.
Έπειτα από την εξόντωση του Πελία, η Μήδεια και ο Ιάσονας έφυγαν για την Κόρινθο, όπου η Μήδεια διεκδίκησε και πήρε τη βασιλεία. Σύμφωνα με το μύθο ο παππούς της ο Ήλιος ήταν βασιλιάς της Κορίνθου[GLi] και από εκεί είχε μεταναστεύσει στην Κολχίδα. Στην Κόρινθο, όμως, ο Ιάσονας εγκατέλειψε τη Μήδεια και τα δύο παιδιά τους για να παντρευτεί την κόρη του τότε βασιλιά Κρέοντα, τη Γλαύκη. Η Μήδεια εκδικήθηκε την απιστία του Ιάσονα, στέλνοντας ένα δηλητηριασμένο πέπλο στη Γλαύκη, που προκάλεσε το θάνατό της. Η ίδια η Μήδεια σκότωσε τα δύο παιδιά της, το Μέρμερο και το Φέρητα, και έφυγε με άρμα που το έσυραν δράκοι.
Κατά το Διόδωρο Σικελιώτη, πρώτα κατέφυγε στη Θήβα, όπου θεράπευσε τον Ηρακλή από τη μανία του, και στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα, όπου παντρεύτηκε τον Αιγέα, από τον οποίο απέκτησε[GLi] ένα γιο, το Μήδο, που επρόκειτο να γίνει ο γενάρχης των Μήδων. Στην Αθήνα προσπάθησε να δολοφονήσει το Θησέα, το γιο του Αιγέα, αλλά δεν τα κατάφερε και έφυγε μαζί με το Μήδο για την Κολχίδα. Εκεί βρήκε τον πατέρα της εκθρονισμένο και τον βοήθησε να ανακτήσει το θρόνο του.
Η Μήδεια είναι μια δυναμική φυσιογνωμία της μυθολογίας.
Εικάζεται βάσιμα ότι πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο, που έζησε πριν από τον Τρωικό πόλεμο. Στο πρόσωπό της, όπως και σε όλα τα πρόσωπα της μυθολογίας, έχουν ενσωματωθεί πολλά στοιχεία μαγείας, [GLi] τελετουργιών και παραδόσεων, που σχετίζονται με την αντιδικία λαών και φύλων, στα χρόνια της έντονης κινητικότητας που προηγήθηκε και ακολούθησε τον Τρωικό πόλεμο.
