(Γεωλογία)
Τμήμα ενός ποταμού όπου τα νερά πέφτουν από μεγάλο ή μέτριο ύψος, εξαιτίας της [GLi]μεγάλης ή απότομης μεταβολής της κλίσης της κοίτης του.
Ο σχηματισμός ενός καταρράκτη οφείλεται σε πολλούς και διάφορους παράγοντες.
Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να είναι είτε απότομες τεκτονικές κινήσεις (καθοδικές) της γήινης επιφάνειας, που δημιουργούν γκρεμούς σε σημεία που κυλούν ποταμοί, είτε, όπως συμβαίνει συχνά, αλλαγή της εδαφολογικής σύστασης και επομένως διαφορετική αντίσταση στη διάβρωση από τον ποταμό, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ισχυρής κλίσης στην κοίτη του ποταμού.
Οι καταρράκτες από την ίδια τη φύση τους τείνουν να εξαφανιστούν, διαβρώνοντας το πάνω σημείο πτώσης της κοίτης τους, που το μετατρέπουν σε ημικυκλικό. Το κατώτατο σημείο πτώσης εφάπτεται σε πετρώματα που δε διαβρώνονται λόγω του ότι είναι εξαιρετικά ανθεκτικά. Οι καταρράκτες, λόγω της δυναμικής ενέργειας που υπάρχει, εξαιτίας της υψομετρικής διαφοράς, στην υδάτινη μάζα τους, χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Από τους πιο γνωστούς καταρράκτες του κόσμου είναι :
ο Άνχελ (979 μ. ύψος) στη Βενεζουέλα,
ο Τουγκέλα (948 μ.) στη Νότια Αφρική,
ο Σάδερλαντ (580 μ.) στη Νέα Ζηλανδία,
ο Κρίμλερ (381 μ.) στην Αυστρία,
ο Τζερσόπα (253 μ.) στην Ινδία,
ο καταρράκτης Βικτόρια (108 μ. ύψος) στα σύνορα Ζάμπια-Ζιμπάμπουε,
ο Ιγκουασού (82 μ.) στη Νότια Αμερική,
οι καταρράκτες του Νιαγάρα στη Βόρεια Αμερική κ.ά.
Στην Ελλάδα οι μεγαλύτεροι καταρράκτες βρίσκονται στην Έδεσσα (ποταμός Εδεσσαίος) και η [GLi]πτώση των νερών τους χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
