(Ανατομίας)
Οι μύες διακρίνονται σε γραμμωτούς, λείους και τον καρδιακό μυ.
Οι γραμμωτοί μύες είναι αυτοτελή όργανα που προσφύονται στα οστά, τα οποία κινούν, γι’ αυτό λέγονται και [GLi]σκελετικοί μύες. Νευρώνονται από νεύρα του εγκεφαλονωτιαίου νευρικού συστήματος και οι κινήσεις τους υπακούουν στη θέλησή μας, γι’ αυτό λέγονται και εκούσιοι μύες. Αποτελούν το 40% του βάρους του σώματός μας.
Ανάλογα με το σχήμα τους διακρίνονται σε μακρούς, όπως ο δικέφαλος βραχιόνιος, βραχείς, πλατείς, όπως ο ραχιαίος, και σφιγκτήρες, όπως του στόματος και του πρωκτού.
Κάθε γραμμωτός μυς έχει σχήμα ατράκτου, της οποίας το κεντρικό διογκωμένο τμήμα λέγεται γαστέρα του μυός και τα λεπτά άκρα τένοντες. Οι τένοντες αποτελούνται από συνδετικό ιστό και με αυτούς οι μύες προσφύονται στα οστά.
Η πρόσφυση στο πιο ακίνητο οστό λέγεται έκφυση και στο πιο κινητό κατάφυση.
Οι γραμμωτοί μύες αποτελούνται από γραμμωτές μυϊκές ίνες (μυϊκά κύτταρα), οι οποίες στο μικροσκόπιο εμφανίζουν εγκάρσιες γραμμώσεις.
Οι λείοι μύες κινούν εσωτερικά όργανα χωρίς τη θέλησή μας, γι’ αυτό λέγονται και ακούσιοι. Συνήθως επενδύουν τα τοιχώματα των σπλάγχνων (στομαχιού κ.ά.) και των αγγείων ή βρίσκονται στο δέρμα και στον οφθαλμό. Αποτελούν το 5% του βάρους του σώματός μας, νευρώνονται από νεύρα του αυτόνομου νευρικού συστήματος και αποτελούνται από λείες μυϊκές ίνες.
Το μυοκάρδιο (ο μυϊκός ιστός της καρδιάς) παρουσιάζει ενδιάμεσα χαρακτηριστικά. Νευρώνεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, αλλά οι μυϊκές του ίνες παρουσιάζουν γραμμώσεις.
Οι μυϊκές ίνες είναι τα κύτταρα του μυϊκού ιστού και διακρίνονται σε γραμμωτές, λείες και ίνες του μυοκαρδίου.
Οι γραμμωτές μυϊκές ίνες είναι κύτταρα κυλινδρικά με μεγάλο μήκος ως 10 εκ. και πολλούς πυρήνες. Κάθε μυϊκή ίνα περιβάλλεται από κυτταρική μεμβράνη, το σαρκείλημα, το οποίο εξωτερικά έχει ίνες κολλαγόνου που εμποδίζουν την επαφή των μεμβρανών των γειτονικών κυττάρων.
Εσωτερικά η μυϊκή ίνα αποτελείται από 200 ως 300 μικρότερες μονάδες, τα μυϊκά ινίδια, που εκτείνονται σε όλο το μήκος της μυϊκής ίνας. Κάθε μυϊκό ινίδιο αποτελείται από επαναλαμβανόμενα τμήματα, τα σαρκομέρια, που χωρίζονται μεταξύ τους με εγκάρσιες μεμβράνες.
Κάθε σαρκομέριο αποτελείται από νημάτια ακτίνης και μυοσίνης (πρωτεΐνες), παράλληλα τοποθετημένα.
Τα νημάτια της ακτίνης είναι τοποθετημένα στις δυο πλευρές του σαρκομερίου και συνδέονται με το ένα τους άκρο με μια από τις δυο μεμβράνες του.
Τα νημάτια της μυοσίνης είναι τοποθετημένα παράλληλα ανάμεσα στα νημάτια της ακτίνης έτσι ώστε να αλληλοκαλύπτονται εν μέρει. Τα σημεία όπου υπάρχει αλληλοκάλυψη των νηματίων ακτίνης και μυοσίνης φαίνονται σκοτεινά στο μικροσκόπιο, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα φωτεινά. Στις γραμμωτές μυϊκές ίνες οι φωτεινές και οι σκοτεινές ζώνες των γειτονικών ινιδίων ταιριάζουν και παρουσιάζουν συνέχεια, γι’ αυτό και στο μικροσκόπιο οι γραμμωτές μυϊκές ίνες παρουσιάζουν εγκάρσιες γραμμώσεις φωτεινές και σκοτεινές.
Οι λείες μυϊκές ίνες έχουν ατρακτοειδές σχήμα, έναν πυρήνα στο κέντρο του κυττάρου και δεν παρουσιάζουν εγκάρσιες γραμμώσεις γιατί οι φωτεινές και σκοτεινές ζώνες των νηματίων ακτίνης και μυοσίνης των γειτονικών ινιδίων δεν παρουσιάζουν συνέχεια.
Οι ίνες του μυοκαρδίου έχουν σχήμα [GLi] κυλινδρικό, παρουσιάζουν εγκάρσιες γραμμώσεις και είναι μονοπύρηνες.
Κατά τη συστολή των μυϊκών ινών τα νημάτια της μυοσίνης έλκουν τα νημάτια της ακτίνης, τα οποία κινούνται και εισχωρούν περισσότερο ανάμεσα στα νημάτια της μυοσίνης. Έτσι αυξάνεται η περιοχή αλληλοκάλυψης των νηματίων ακτίνης και μυοσίνης, ενώ το συνολικό μήκος των μυϊκών ινών και επομένως ολόκληρου του μυός μικραίνει. Το αντίθετο συμβαίνει κατά τη χαλάρωση των μυϊκών ινών.
Η εντολή για τη μυϊκή συστολή δίνεται μέσω των συνάψεων που δημιουργούνται ανάμεσα στις απολήξεις των κινητικών νευρώνων και στις μεμβράνες των μυϊκών ινών. Η μετάδοση του ερεθίσματος από τη νευρική στις μυϊκές ίνες έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση ιόντων ασβεστίου και τη μυϊκή συστολή.
Όλοι οι μύες κάτω από φυσιολογικές συνθήκες βρίσκονται σε μια διαρκή συστολή μικρής έντασης που λέγεται μυϊκός τόνος.
Ο μυϊκός τόνος κάνει τους μύες να βρίσκονται σε εγρήγορση.
Ελαττώνεται κατά τον ύπνο, επηρεάζεται από τη θερμοκρασία, ενώ σε βαθιά νάρκωση εξαφανίζεται. Η συνεχής και παρατεταμένη μυϊκή συστολή ενός μυός που βρίσκεται σε συνεχή και έντονη λειτουργία προκαλεί το μυϊκό κάματο, όπου ο μυς χάνει την ικανότητά του να συστέλλεται για ένα διάστημα, ενώ συσσωρεύεται γαλακτικό οξύ που είναι προϊόν της αναερόβιας κυτταρικής αναπνοής (χωρίς οξυγόνο) στην προσπάθεια του μυός να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες. Η κίνηση ενός μέλους του σώματος είναι αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών μυών.
Σε αυτή τη συνεργασία υπάρχει ο κύριος μυς που εκτελεί την κίνηση, ο ανταγωνιστής που πρέπει να βρίσκεται σε χαλάρωση, ο ακινητοποιών που ακινητοποιεί το οστό, πάνω στο οποίο προσφύεται ο κύριος μυς, και οι συναγωνιστές που ακινητοποιούν τις ενδιάμεσες αρθρώσεις, όπου υπάρχουν.
Οι μύες αναπτύσσονται και δυναμώνουν με την εξάσκηση και την άθληση, ενώ σε περίπτωση τραυματισμού έχουν τη δυνατότητα επούλωσης του τραύματος.
