Ο Διαβήτης είναι γνωστός και με το όνομα κομπάσο (από την αγγλική λέξη compasses).
Αποτελείται από δύο κινητά σκέλη, που μπορούν να επιμηκύνονται και τα οποία στη μια άκρη τους είναι ενωμένα[GLi] με άξονα, για ν’ ανοιγοκλείνουν, και στην άλλη καταλήγουν σε μύτες.
Συνήθως στο ένα από τα δύο σκέλη προσαρμόζουμε με βίδα ένα μολύβι για να γράφουμε.
Οι διαβήτες μικρού και μεσαίου μεγέθους είναι από μέταλλο, ενώ οι μεγάλοι από ξύλο.
Υπάρχουν διαφόρων τύπων διαβήτες:
ο απλός,
ο στυλιδωτός,
που χρησιμεύει για τη χάραξη πολύ μικρών κύκλων, ο κυρτός, που έχοντας τις μύτες λυγισμένες προς τα μέσα χρησιμεύει[GLi] για τη μέτρηση της εξωτερικής διαμέτρου σφαιρικών ή κυλινδρικών σωμάτων και της εσωτερικής διαμέτρου σωλήνων.
Ο τελευταίος λέγεται και διαμετρητής ή παχομέτρης.
Γενικά, η χρήση του οργάνου είναι πολύ απλή και γνωστή από την αρχαιότητα.
