(ΦΥΛΕΣ)
ΟΡΙΣΜΟΣ : Ετρούσκοι, ή Τυρρηνοί, λαός της Ιταλίας που ανάπτυξε αξιόλογο πολιτισμό πριν από τους Ρωμαίους, στους οποίους κατόπιν υποδουλώθηκαν. Είχαν δική τους γλώσσα, άσχετη προς τη λατινική, και το αλφάβητό τους έμοιαζε με το ελληνικό. Ο πολιτισμός τους απετέλεσε τη βάση του ρωμαϊκού πολιτισμού.
Λαός της προρωμαϊκής Ιταλίας, που κατόρθωσε να επικρατήσει σε ένα μεγάλο τμήμα της και να αναπτύξει σπουδαίο πολιτισμό.
Κατοικούσαν κυρίως στην περιοχή της Ετρουρίας (Τοσκάνη).
Η ακμή της ισχύος τους τοποθετείται στον 6ο αι. π.Χ.
Την εποχή αυτή το κράτος τους επεκτάθηκε από την πεδιάδα του ποταμού Πάδου στη Βόρεια Ιταλία ως την Καμπανία.
Κατά την περίοδο αυτή κυριάρχησαν και στη θάλασσα μεταξύ των δυτικών ακτών της Ιταλίας και των νησιών Κορσικής
και Σαρδηνίας (Τυρρηνικό πέλαγος).
Οι Ρωμαίοι τους ονόμασαν Ετρούσκους και οι Έλληνες Τυρρηνούς και Τυρσηνούς.
Η καταγωγή των Ετρούσκων απασχόλησε από παλιά τους ιστορικούς.
Πρώτος ο Ηρόδοτος (450 π.Χ.) υποστήριξε ότι είναι Λυδοί, που σε ακαθόριστο χρόνο
(ίσως πριν το 800 π.Χ.) έφτασαν στην Ιταλία.
Ο Ελλάνικος ο Μυτιληναίος λέει ότι είναι Πελασγοί από την Ελλάδα.
Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσέας τους θεωρεί αυτόχθονες της ιταλικής χερσονήσου («επιχώριον ιταλικόν έθνος»).
Ο Τίτος Λίβιος βρίσκει ομοιότητες στη γλώσσα των Ετρούσκων και των Ραιτίων, που κατοικούσαν πέρα από τις Άλπεις.
Οι Ετρούσκοι κατοικούσαν σε πόλεις που έχτιζαν σε δεσπόζουσες θέσεις και τις οχύρωναν με κυκλικά τείχη.
Οι πιο πλούσιοι έμεναν σε μονώροφα ή διώροφα ξύλινα σπίτια, με περιστύλιο και κεντρική αυλή.
Οι ναοί τους είχαν πολλά κοινά στοιχεία με τους ελληνικούς.
Οι δώδεκα σπουδαιότερες πόλεις τις Ετρουρίας (σημερινής Τοσκάνης) αποτελούσαν ομοσπονδία.
Οι σπουδαιότερες από αυτές ήταν η Κέρε (Τσερβέτερι) και η Ταρκυνία στην παραλία
και το Κλούσιο και οι Βήιοι στο εσωτερικό.
Η πολιτική τους οργάνωση είχε αριστοκρατικό και στρατιωτικό χαρακτήρα.
Η εκτελεστική εξουσία ανήκε αρχικά στους βασιλιάδες-αρχιερείς (lucumones), οι οποίοι τον 6ο ή 5ο π.Χ. αι. αντικαταστάθηκαν από ετήσιους άρχοντες.
Οι Ετρούσκοι ήταν λαός γεωργικός.
Εκτός από τη γεωργία, ασχολούνταν και με τη βιοτεχνία και το εμπόριο.
Εκμεταλλεύτηκαν τα ορυχεία χαλκού και σιδήρου της Βόρειας Τοσκάνης και του νησιού Έλβα και μιμήθηκαν την κεραμική τέχνη των Ελλήνων.
Η τέχνη τους ήταν πολύ αξιόλογη και επηρέασαν πολιτιστικά τους Ρωμαίους,
τουλάχιστον τους πρώτους αιώνες ίδρυσης της Ρώμης.
Στους τάφους που ανασκάφηκαν βρέθηκαν μελανόμορφα αγγεία πρωτότυπης τέχνης και πολλά αγγεία.
Τα μεταλλικά, ορειχάλκινα και χρυσά αντικείμενα, και ιδίως τα χρυσοποίκιλτα,
έχουν την πιο μικρή εξάρτηση από ξένα πρότυπα και συναγωνίζονται σε αρτιότητα τα ελληνικά.
Αξιόλογα είναι τα αγαλμάτια από ψημένο χώμα (terracotta).
Η ζωγραφική των Ετρούσκων, αν και ακολουθεί ελληνικές μεθόδους και τεχνοτροπίες, κατορθώνει να εκφράσει ιδέες από τη θρησκεία, ιστορία και ζωή των Ετρούσκων, γι’ αυτό και επέζησε και επέδρασε στους Ρωμαίους.
Η γλώσσα τους, που διασώζεται σε επιγραφές ήδη από τον 7ο αι. π.Χ.,
δεν θεωρείται ότι ανήκει στην ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια, αλλά παρουσιάζει αρκετά στοιχεία από αυτή.
Το αλφάβητό τους το πήραν από τους Έλληνες αποίκους της Ιταλίας, ίσως του Κυμαίους, κατά τον 7ο π.Χ. αι., και κατόπι το μετέδωσαν στους Ρωμαίους.
Μετά το 500 π.Χ. οι Ετρούσκοι έχασαν την επιρροή τους στα στρατιωτικά και πολιτικά θέματα της Ιταλίας και βαθμιαία αφομοιώθηκαν από τους Ρωμαίους.
Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος
