(Γεωγραφία)
Το σύνολο του αλμυρού νερού που σκεπάζει περίπου τα 7/10 της γης, 360.000.000 τ.χ. περίπου. . . .
Τα διάφορα τμήματα της θάλασσας διακρίνονται ανάλογα με το μέγεθός τους :
Α) Ωκεανούς
Β) Θάλασσες Σε κυρίως θαλάσσιες περιοχές ανάμεσα σε νησιά ή, μεγάλες εκτάσεις ξηράς, όπως η Μεσόγειος, η Σινική, η Βαλτική, η Ερυθρά.
Γ) Πελάγη Μικρά θαλάσσια τμήματα κοντά στη στεριά, όπως το Αιγαίο, το Ιόνιο.
Από άποψη διεθνούς δικαίου, οι θάλασσες διακρίνονται σε ανοικτές, στις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει [GLi] αποκλειστική κυριαρχία ενός κράτους, σε κλειστές, που επικοινωνούν με τον ωκεανό με στενή θαλάσσια λωρίδα ή, διώρυγα, και σε εσωτερικές, που δε συγκοινωνούν με άλλες θάλασσες και εξομοιώνονται με λίμνες (όπως η Κασπία).
Ο συνολικός όγκος το[GLi]υ θαλασσινού νερού της Γης υπολογίζεται σε 1.300.000.000 κυβικά χιλιόμετρα και το μέσο βάθος των θαλασσών είναι περίπου 3.600 μ. ενώ το μέγιστο βάθος φθάνει τα 10,790 μ. (Αυτό το βάθος βρέθηκε κοντά στις Φιλιππίνες).
[ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ]
Θάλασσα = Το σύνολο των τμημάτων της υδρόσφαιρας τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους και καλύπτουν το 71% της γήινης επιφάνειας. Συνήθως οι μεγάλες συγκεντρώσεις όγκων νερού λέγονται «ωκεανοί», σε αντίθεση με τις μικρές και συγκεντρωμένες κοντά στις ακτές περιοχές της υδάτινης επιφάνειας που λέγονται «θάλασσες». Αυτές παίρνουν το όνομά τους από τις αντίστοιχες περιοχές της ξηράς ή από το όνομα θαλασσοπόρων και εξερευνητών ή από την ιδιομορφία της κατασκευής και της χημικής τους σύστασης. Έτσι υπάρχουν η Βόρεια θάλασσα, η Μεσόγειος, η Ερυθρά θάλασσα, η Βαλτική κ.ά.
Το νερό των θαλασσών, σε αντίθεση με τα άλλα επιφανειακά νερά που διατρέχουν ή καλύπτουν τη γήινη επιφάνεια, είναι πάντα αλμυρό με περιεκτικότητα σε αλάτι περίπου 3,5%. Εκτός από το βασικό και χαρακτηριστικό αυτό συστατικό, τα θαλασσινά νερά περιέχουν, σε μεταβλητές αναλογίες, χλωριούχο μαγνήσιο, θειικό μαγνήσιο, χλωριούχο κάλιο, θειικό ασβέστιο, καθώς επίσης και πυρίτιο, ιώδιο, βισμούθιο και αντιμόνιο σε μικρότερες όμως αναλογίες.
Η θερμοκρασία των θαλασσών είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό ιδιόμορφο στοιχείο, γιατί παίζει πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση του τοπικού κλίματος και τη δημιουργία των θαλάσσιων ρευμάτων.
Η θάλασσα έχει μεγάλη θερμοχωρητικότητα, με αποτέλεσμα να ζεσταίνεται πολύ πιο αργά από την ξηρά και αντίστοιχα να κρυώνει με πολύ πιο αργό ρυθμό.
Ο ήλιος είναι πάντα η πηγή της θερμικής ακτινοβολίας, η οποία διαμορφώνει τη θερμοκρασία των επιφανειακών θαλάσσιων στρωμάτων. Στις θάλασσες των τροπικών περιοχών οι θερμοκρασίε [GLi]των επιφανειακών στρωμάτων, φτάνουν τους 30°C, ενώ στις θάλασσες των πολικών περιοχών η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει τους –3,2°C χωρίς αυτές να παγώνουν. Αυτό το χαμήλωμα του σημείου τήξης οφείλεται στην ύπαρξη διάφορων προσμείξεων (άλατα κτλ.). Με την κάθοδο προς το βυθό κατεβαίνει και η θερμοκρασία απότομα, ενώ στο βάθος των 1.200 μ. επικρατεί σ’ όλες τις θάλασσες η σταθερή θερμοκρασία των 4°C. Από κει και πέρα η μείωση είναι ελάχιστη ακόμα και μέχρι τα βάθη των 11.000 μ. Αυτή η κατανομή της θερμοκρασίας είναι συνάρτηση της πυκνότητας των διάφορων θαλάσσιων στρωμάτων και αποτελεί παράδειγμα οικονομίας της φύσης για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών ζωής και επιβίωσης των θαλάσσιων οργανισμών.
Ο φωσφορισμός του θαλάσσιου νερού οφείλεται στην ύπαρξη μιας τάξης πρωτόζωων, τις νυχτολαμπίδες, οι οποίες λόγω του φαινομένου της χημιφωταύγειας εκπέμπουν τη νύχτα πρασινωπό φως. Οι διαλυμένες στο θαλάσσιο νερό οργανικές ουσίες έχουν ως συνέπεια τη δημιουργία του αφρισμού, ενώ οι χρονικές και τοπικές μεταβολές του χρώματος του ουρανού επιδρούν στο χρώμα της θάλασσας.
Η θάλασσα από ενεργειακή άποψη είναι ένα ανεξάντλητο απόθεμα από αδέσμευτη δύναμη. Εκτός από τα τεράστια ποσά ενέργειας που κρύβουν τα κύματα και οι παλίρροιες, τα μόρια του θαλασσινού νερού περιέχουν το δευτέριο, που είναι η πρωταρχική πηγή μιας απεριόριστης ενέργειας. Επίσης στο πρόβλημα της δημιουργίας και ύπαρξης των αναγκαίων ποσοτήτων καταναλωτικών αγαθών, η θάλασσα φαίνεται πάντοτε να είναι η καλύτερη λύση. Τα μικροσκοπικά φύκια της θαλάσσιας χλωρίδας, με απόδοση 9 κιλά στο στρέμμα, ίσως βοηθήσουν να λυθεί το πρόβλημα της διατροφής του αυξανόμενου πληθυσμού της Γης.
Επικρατεί η σκέψη «γονιμοποίησης» ορισμένων θαλάσσιων περιοχών που είναι άγονες ή φτωχές σε ζωικό εποικισμό. Μια από τις προτεινόμενες μεθόδους χρησιμοποιεί τη θερμότητα που εκπέμπεται από μια υποβρύχια πυρηνική στήλη για τη δημιουργία τεχνητών ανοδικών ρευμάτων, τα οποία θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη του πλαγκτού σε ανώτερα στρώματα. Πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές ποικιλίες[GLi]από υδρόβια φυτά πολλαπλασιάζονται και ωριμάζουν με ταχύτητα εκατονταπλάσια από τα δημητριακά, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν μια πραγματικά τεράστια πυκνότητα στρεμματικής παραγωγής.
Οι θησαυροί της θάλασσας είναι απεριόριστοι, από τις ηλιόλουστες αμμουδιές της μέχρι τους μυστηριώδεις βυθούς της. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η υφαλοκρηπίδα, η οποία είναι γεωλογική προέκταση της ξηράς σε απόσταση μέχρι και 50 χλμ. Η υφαλοκρηπίδα κλείνει μέσα της τεράστια πλούτη, όπως πετρέλαιο και ορυκτά κάθε είδους, από σίδηρο μέχρι διαμάντια. Σ’ αυτήν ξετυλίγεται το μεγαλύτερο μέρος της θαλασσινής ζωής, ενώ το σχετικά μικρό της βάθος επιτρέπει σε φυτά και ζώα να απολαμβάνουν το φως του ήλιου.
Το νομικό πλαίσιο που σχετίζεται με τη θάλασσα:
Α) Αστικό Δίκαιο. Η θάλασσα κατατάσσεται στα «κοινά τοις πάσι» πράγματα, με την έννοια ότι από τη φύση τους δεν ανήκουν κατά κυριότητα σε κανένα πρόσωπο και κατά νομική ακριβολογία δεν είναι καν πράγματα, διότι είναι ανεπίδεκτα εξουσίασης. Χρησιμεύει για τις ανάγκες όλων των ανθρώπων, όπως ο αέρας. Όσο αφορά τα προϊόντα της θάλασσας, κανένας δεν έχει δικαίωμα κυριότητας, αλλά αυτά θεωρούνται αδέσποτα και αποχτούνται από τον πρώτο που θα τα πάρει στην κατοχή του. Αντίθετα, ο αιγιαλός που είναι η ζώνη ξηράς κατά μήκος της θάλασσας και το πλάτος του οποίου ορίζεται από το χειμέριο κύμα, δηλαδή τη μέγιστη ανάβαση του νερού της θάλασσας, ανήκει στα κοινόχρηστα πράγματα, καθώς είναι προορισμένος για κοινή χρήση. Το δημόσιο μπορεί να παραχωρεί γι’ αυτό σε ιδιώτες δικαιώματα, να τα νοικιάζει κτλ.
Β) Ποινικό Δίκαιο. Ο ποινικός κώδικας τιμωρεί εκείνον ο οποίος διαταράσσει την ασφάλεια της υδάτινης συγκοινωνίας από πρόθεση α) με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα, β) με κάθειρξη, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για τον άνθρωπο, και γ) με κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών, αν επήλθε θάνατος. Επίσης τιμωρεί εκείνον που με πρόθεση εμποδίζει τη λειτουργία εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν τη θαλάσσια συγκοινωνία, όπως φάρων κτλ., με φυλάκιση τουλάχιστο τριών μηνών.
Σχετικά με τα αδικήματα που διαπράττονται στη θάλασσα, για τον καθορισμό της αρμοδιότητας των ελληνικών δικαστηρίων, ισχύουν τα εξής:
1. Αν έγιναν σε ελληνικό πλοίο, αρμόδια είναι τα δικαστήρια α) της περιφέρειας όπου βρίσκεται το λιμάνι[GLi]νηολόγησης, β) της περιφέρειας όπου βρίσκεται το λιμάνι στο οποίο προσέγγισε το πλοίο.
2. Αν έγιναν εκτός πλοίου, τότε, αν ο αδικήσας είναι αλλοδαπός και το αδίκημα απευθύνεται σε ημεδαπό, τιμωρείται όπως και αν πρόκειται για πειρατεία, εσχάτη προδοσία κτλ.
Γ) Διεθνές Δίκαιο. Τα σχετικά με τη θάλασσα θέματα της ναυσιπλοΐας, αλιείας, κυριαρχίας του εναέριου χώρου που βρίσκεται πάνω απ’ αυτήν κτλ. ρυθμίζονται με ειδικές συμφωνίες, είτε μεταξύ των ενδιαφερόμενων χωρών, είτε με γενικής φύσης συμβάσεις, μεταξύ πολλών κρατών που συμμετέχουν σε συνδιασκέψεις για το δίκαιο της θάλασσας. Τα σπουδαιότερα σήμερα διεθνή θέματα σχετικά με το δίκαιο της θάλασσας αφορούν την υφαλοκρηπίδα και την αιγιαλίτιδα ζώνη, γιατί η δυνατότητα εκμετάλλευσης του θαλάσσιου πλούτου (πετρέλαια, μεταλλεύματα κτλ.) δημιούργησε πολλές αντιθέσεις μεταξύ των κρατών.
