(Υγείας – Ανατομίας)
Το ανώτατο μέρος του σκελετού του ανθρώπου και των Σπονδυλόζωων.
Η κατασκευή του κρανίου είναι στερεή και ασφαλής για το λόγο ότι περιέχει το σπουδαιότερο και το πιο ευαίσθητο όργανο του ανθρώπου, τον εγκέφαλο.
Τα μέρη του κρανίου του ανθρώπου είναι τα εξής:
- Εγκεφαλικό κρανίο. Βρίσκεται προς τα πάνω και πίσω και περιέχει τον εγκέφαλο, τις μήνιγγες και τα αγγεία.
Αποτελείται από οκτώ οστά, [GLi] τα οποία συνδέονται μεταξύ τους είτε με συνδεσμώσεις (ραφές) είτε με συγχονδρώσεις.
Από τα εμπρός προς τα πίσω διακρίνουμε:
α) το μετωπιαίο οστό,
β) τα δύο βρεγματικά,
γ) το ηθμοειδές,
δ) το σφηνοειδές,
ε) τα δύο κροταφικά,
στ) το ινιακό.
Τα οστά του εγκεφαλικού κρανίου είναι πλατιά οστά ή αεροφόρα, όπως το μετωπιαίο, το ηθμοειδές και το σφηνοειδές, δηλαδή περιέχουν αεροφόρες κοιλότητες. (Βλ. και λ. οστά.)
- Προσωπικό κρανίο. Χωρίζεται από το εγκεφαλικό κρανίο με νοητή γραμμή, η οποία περνά από τη ρίζα της μύτης, τα πάνω χείλη των οφθαλμικών κογχών και το κάτω χείλος του ινιακού οστού προς τα πίσω. Περιέχει την αρχή του αναπνευστικού και του πεπτικού συστήματος. Αποτελείται από 14 οστά, τα οποία, από εμπρός προς τα πίσω, είναι:
- α) τα δύο ρινικά,
- β) δύο δακρυϊκά,
- γ) δύο κάτω ρινικές κόχες,
- δ) η ύνις,
- ε) δύο άνω γνάθοι,
- στ) δύο υπερώια,
- ζ) δύο ζυγωματικά,
- η) η κάτω γνάθος.
- Ιδιαίτερα περιγράφονται τα οστά του μέσου αφτιού, δηλαδή η σφύρα, ο άκμονας και ο αναβολέας. Ιδιαίτερα επίσης περιγράφεται το υοειδές οστό, το οποίο δε βρίσκεται στο κρανίο αλλά στη μέση τραχηλική χώρα του λαιμού.
Οι δύο γνάθοι, άνω και κάτω, φέρουν μικρές οπές, τα φατνία των δοντιών, μέσα στις οποίες μπαίνουν οι ρίζες των δοντιών. Τα φατνία είναι συνολικά 32, όσα και τα δόντια του ανθρώπου, δηλαδή 16 στην πάνω γνάθο και 16 στην κάτω γνάθο. Οι δύο πάνω γνάθοι ενώνονται στο μέσο με την πάνω μεσογνάθια ραφή.
Όλα τα οστά του κρανίου ενώνονται μεταξύ τους με συναρθρώσεις (ραφές) και σχηματίζουν την κρανιακή κοιλότητα. [GLi]Το μόνο κινητό οστό είναι η κάτω γνάθος που αρθρώνεται με τα δύο κροταφικά οστά με την κροταφογναθική διάρθρωση.
Τα οστά του κρανίου σχηματίζουν επιμέρους κοιλότητες όπου φυλάσσονται ευαίσθητα όργανα όπως οι οφθαλμικοί κόγχοι, οι κοιλότητες του αφτιού, η ρινική και η στοματική.
Στη βάση του κρανίου σχηματίζονται τρήματα (οπές) απ’ όπου περνούν αγγεία και νεύρα καθώς και το ινιακό τρήμα απ’ όπου διέρχεται ο νωτιαίος μυελός.
