Ιστορική περιοχή της ΝΔ Πελοποννήσου, που συμπίπτει περίπου με το σημερινό ομώνυμο νομό.
Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, η Μεσσηνία ήταν κατοικημένη από τα νεολιθικά χρόνια.
Στη μυκηναϊκή εποχή χρονολογούνται[GLi] πολλά οικιστικά κέντρα, από τα οποία το σπουδαιότερο βρίσκεται στον Άνω Εγκλιανό, όπου ήταν η πόλη και τα ανάκτορα των Μυκηναίων βασιλέων της Πύλου.
Με την κάθοδο των Δωριέων, γύρω στο 12ο αι. π.Χ., τα ακμάζοντα μυκηναϊκά κέντρα της περιοχής καταστρέφονται πρώτος βασιλιάς της Μεσσηνίας γίνεται ο Κρεσφόντης, του οποίου το όνομα διατήρησε η παράδοση.
Φαίνεται πως οι νεοφερμένοι διατήρησαν καλές σχέσεις με τους προκατόχους τους Μυκηναίους και ζούσαν υπό καθεστώς ισοπολιτείας, αντίθετα με ό,τι έγινε με τις περισσότερες περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν
οι Δωριείς, στις οποίες οι παλαιότεροι κάτοικοι περιήλθαν στην κατάσταση δούλων ή δουλοπάροικων.
Από τον 8ο αι. π.Χ. αρχίζει μια δύσκολη περίοδος για τη Μεσσηνία. Η επεκτατική πολιτική της Σπάρτης οδηγεί στους τρεις μεσσηνιακούς πολέμους, που λήγουν το 454 π.Χ. με την οριστική επικράτηση των Σπαρτιατών.
Υπό τη σπαρτιατική κυριαρχία έμεινε η Μεσσηνία ως το 369 π.Χ., οπότε την απελευθέρωσε ο Θηβαίος Επαμεινώνδας και ίδρυσε την πόλη Μεσσήνη. Αρχικά η Σπάρτη αρνήθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Μεσσηνίας, αλλά οι Μεσσήνιοι, αφού ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων, των Αργείων και των Αρκάδων και αργότερα του Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας,
την ανάγκασαν (337 π.Χ.) να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία τους. Η πολιτική της Μεσσηνίας, φιλική αρχικά προς τους Μακεδόνες, άλλαξε αργότερα.
Στο πλευρό των Αιτωλών πολέμησε κατά του Φιλίππου Ε’ και προκάλεσε έτσι
την εκδίκηση του στρατηγού του τελευταίου, Δημητρίου Φάριου, ο οποίος την κατέστρεψε το 214 π.Χ.
Σύμμαχος των Ρωμαίων μετά τη συνθήκη της Φοινίκης (205 π.Χ.), η Μεσσηνία ενισχύθηκε από αυτούς εναντίον του Νάβη, τυράννου της Σπάρτης (195 π.Χ.).
Αργότερα η Μεσσηνία έγινε μέλος της Αχαϊκής Συμπολιτείας, αλλά η αντίδραση των ολιγαρχικών Μεσσηνίων προκάλεσε την αποστασία της (188 π.Χ.). Το γεγονός αυτό κίνησε την εναντίον της επίθεση του στρατηγού των Αχαιών Φιλοποίμενα, ο οποίος σκοτώθηκε στη Μεσσήνη. Τον διαδέχτηκε ο Λυκόρτας, ο οποίος ανάγκασε τους Μεσσήνιους να γυρίσουν στους κόλπους
της συμπολιτείας.
Από τότε η ιστορία της Μεσσηνίας συμπίπτει με την ιστορία της υπόλοιπης Πελοποννήσου τόσο στη ρωμαϊκή περίοδο όσο και στο μεγαλύτερο μέρος των βυζαντινών χρόνων.
Η φραγκοκρατία για τη Μεσσηνία αρχίζει με το Γοδεφρείδο Βιλλαρδουίνο, ο οποίος την κυρίευσε το 1205.
Από τότε περιλήφθηκε στο πριγκιπάτο του Μορέως και υπήρξε φέουδο του εκάστοτε πρίγκιπα.
Την εποχή αυτή χτίστηκαν πολλά φραγκικά κάστρα (Αρκαδίας, Καλαμάτας, Νεόκαστρου κ.ά.) και το 1245 τα φρούρια Μεθώνης και Κορώνης από τους Βενετούς.
Το 1430 η περιοχή κατακτήθηκε για λίγο[GLi] από τους Παλαιολόγους του Μιστρά και αμέσως μετά αρχίζει σταδιακά η τουρκική κατάκτηση που ολοκληρώθηκε το 1498. Η τουρκοκρατία συνεχίστηκε ως το 1821, εκτός από μια σύντομη βενετική κατοχή (1688–1775).
Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821, η Μεσσηνία απελευθερώθηκε πολύ σύντομα, εκτός από τα φρούρια της Μεθώνης και της Κορώνης, που παρέμειναν ως το τέλος στην κατοχή των Τούρκων.
Το 1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στη Μεθώνη και μετά τις νίκες του στην Καλαμάτα, στην Πύλο, στη Σφακτηρία και στο Μανιάκι, έγινε κύριος ολόκληρης της Μεσσηνίας, στην οποία προκάλεσε τρομερές καταστροφές. Τέλος, έπειτα από τη ναυμαχία του Ναβαρίνου (1827), γαλλικός στρατός με επικεφαλής το Γάλλο αξιωματικό Μεζόν αποβιβάστηκε στο Πεταλίδι και ελευθέρωσε τη Μεσσηνία από τον Ιμπραήμ και τους Τούρκους.
