(Γεωγραφίας)
Κράτος της νοτιοδυτικής Ασίας, στην Αραβική χερσόνησο.
Έκταση: 309.500 τ. χλμ.
Πληθυσμός: 2.497.000 κάτ.
Πρωτεύουσα: Μασκάτ (640.000 κάτ.).
Πολίτευμα: Μοναρχία (σουλτανάτο)
Γλώσσα: Αραβική
Θρησκεία: Ισλαμισμός
Νόμισμα: Ριάλ
Το σουλτανάτο του Ομάν βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Αραβικής χερσονήσου. Δυτικά συνορεύει με τη Σαουδική Αραβία και την Υεμένη και βορειοδυτικά με τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ ανατολικά βρέχεται από τον Ινδικό ωκεανό, βόρεια από[GLi]τον κόλπο του Ομάν και νότια από την Αραβική θάλασσα. Το έδαφος του Ομάν προς βορρά διακόπτεται από τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα και συνεχίζεται στη χερσόνησο Μουσάνταμ, η οποία καταλήγει στο ακρωτήρι Ρας Μουσάνταμ, στα στενά του Χορμούζ. Στο Ομάν ανήκουν και τα νησιά Κουρία Μούρια, που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τις νότιες ακτές της ηπειρωτικής χώρας.
ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Το μεγαλύτερο μέρος της χώρας είναι προέκταση της ερήμου Ρουμπ αλ Χαλί. Εξαίρεση αποτελεί το νοτιοδυτικό τμήμα, στα σύνορα με την Υεμένη, όπου υψώνεται η οροσειρά Ντουφάρ (1.643 μ.) και το βορειοανατολικό, που καταλαμβάνεται από την οροσειρά Τζεμπέλ αλ Αχντάρ (3.075 μ.). Ανάμεσα στην οροσειρά αυτή και στη θάλασσα του Ομάν εκτείνεται η Αλ Μπατίνα, πεδινή παραλιακή ζώνη που συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν της καλλιεργήσιμης γης της χώρας. Η χερσόνησος Μουσάνταμ είναι ορεινή και καταλαμβάνεται από την οροσειρά Ρους αλ Τζεμπέλ (2.057 μ.). Εκτός από την Μπατίνα, οι μόνες εύφορες περιοχές της χώρας είναι κάποιες λιγοστές οάσεις που βρίσκονται κοντά στην Αραβική θάλασσα. Η χώρα διασχίζεται από τον Τροπικό του Καρκίνου.
Το κλίμα είναι πολύ θερμό και ξηρό και οι βροχές σπάνιες, εκτός από τις ορεινές περιοχές όπου είναι συχνότερες. Στις παράκτιες περιοχές πάντως η υγρασία είναι πολύ υψηλή. Η μέση ετήσια θερμοκρασία ανέρχεται στους 29°C.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Η γεωργική παραγωγή περιορίζεται στις ελάχιστες καλλιεργήσιμες εκτάσεις στο βόρειο τμήμα της χώρας. Καλλιεργούνται χουρμάδες, καφές και οπωρικά, ενώ στο νότιο και δυτικό τμήμα της χώρας οι κάτοικοι απασχολούνται στην κτηνοτροφία (κυρίως αιγοπρόβατα και καμήλες) και την αλιεία.
Ο σημαντικότερος οικονομικός παράγοντας της χώρας είναι τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. [GLi]Το πετρέλαιο ανακαλύφθηκε το 1964 και οι εξαγωγές του ξεκίνησαν το 1967, ενώ οι εξαγωγές φυσικού αερίου ξεκίνησαν στη δεκαετία του ’80. Επίσης υπάρχουν κοιτάσματα χαλκού, μαρμάρου και ασβεστόλιθου.
Η χώρα δε συμμετέχει στον ΟΠΕΚ (την ένωση των πετρελαιοπαραγωγών χωρών του κόσμου) και χαράζει αυτόνομα την πετρελαϊκή πολιτική της. Με κυβερνητικά μέτρα προσπαθεί να διαφοροποιήσει τη βιομηχανική παραγωγή ώστε να μην εξαρτάται αποκλειστικά από τα κοιτάσματα πετρελαίου.
Σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της χώρας είναι η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη, οι ΗΠΑ και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα.
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Το συντριπτικό ποσοστό των κατοίκων του Ομάν είναι Άραβες. Εντούτοις, υπάρχουν μερικοί Πακιστανοί, Ινδοί και Αφρικανοί. Επίσημη γλώσσα είναι η αραβική και η θρησκεία που επικρατεί είναι ο ισλαμισμός, κυρίως του δόγματος Ιμπαντί, ενώ υπάρχουν και αρκετοί σουνίτες και λίγοι σιίτες.
Το πολίτευμα του Ομάν είναι η μοναρχία. Όλες οι εξουσίες συγκεντρώνονται στο πρόσωπο του σουλτάνου. Το δικονομικό σύστημα βασίζεται στον ισλαμικό νόμο της σαρία.
Μεγαλύτερη πόλη είναι η πρωτεύουσα Μασκάτ, ενώ σημαντικό εμπορικό λιμάνι είναι η πόλη Ματράχ. Πάντως το 85% περίπου[GLi] των κατοίκων ζει σε αγροτικές περιοχές απασχολούμενο με τη γεωργία.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Στην αρχαιότητα η περιοχή ήταν γνωστή για τα ακριβά μυρωδικά και τα αιθέρια έλαια που πουλούσαν οι νομάδες της Αραβικής χερσονήσου σε υψηλές τιμές. Στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ. ιδρύθηκε το βασίλειο του Ομάν από έναν Άραβα ηγεμόνα της Μεσοποταμίας. Το βασίλειο αυτό παρέμεινε ανεξάρτητο μέχρι τον 7ο αι., όταν οι κάτοικοι ακολουθούν την νεοεμφανιζόμενη θρησκεία του ισλαμισμού και ακολουθούν τους χαλίφηδες στην κατάκτηση μεγάλου τμήματος του τότε γνωστού κόσμου. Το 751 εκλέγεται ο πρώτος ιμάμης του Ομάν, πολιτικός και θρησκευτικός αρχηγός της περιοχής. Το 10ο αι. το Ομάν κατελήφθηκε από τους Καρμάτες και το 11ο αι. από τους Σελτζούκους Τούρκους.
Το Ομάν ανέκαθεν ήταν στρατηγικής σημασίας τοποθεσία και παράλληλα ευαίσθητη στις επιδρομές από τη θάλασσα. Όταν οι Ευρωπαίοι πραγματοποίησαν τον περίπλου της Αφρικής και πέρασαν το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, ήταν φυσικό να βρεθούν μπροστά στο Ομάν. Το 1507 οι Πορτογάλοι είχαν ήδη καταλάβει το μεγαλύτερο κομμάτι του παράκτιου Ομάν και ίδρυσαν εμπορικούς σταθμούς. [GLi]Είχαν να αντιμετωπίσουν όμως τους Ολλανδούς και τους Άγγλους, αλλά και τους Πέρσες, οι οποίοι προσπάθησαν να αντισταθούν στους εισβολείς καταλαμβάνοντας το τεράστιας στρατηγικής σημασίας Ομάν. Το 1648 οι Πέρσες κατάφεραν να εκδιώξουν τους Πορτογάλους, αλλά και αυτοί αντιμετώπισαν την αντίσταση των ντόπιων πληθυσμών, που το 1741 με τον Αχμέντ Ιμπν Σαΐντ, ένα φύλαρχο από την Υεμένη, κατάφεραν να απελευθερώσουν τη χώρα τους. Ο Ιμπν Σαΐντ είναι ο ιδρυτής της δυναστείας που κυβερνάει το Ομάν ως τη σύγχρονη εποχή. Μεγάλωσε το κράτος του κατακτώντας τμήματα της ανατολικής Αφρικής και τη Ζανζιβάρη, που για ένα διάστημα μάλιστα ήταν πρωτεύουσα της δυναστείας του. Ο εμίρης έλεγχε ακόμα και τμήμα των παραλίων της Περσίας και του Βελουχιστάν. Το 1798 υπογράφτηκε συνθήκη ανάμεσα στο Ομάν και τη Βρετανική Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών, με την οποία το μικρό κράτος έγινε σύμμαχος της Βρετανίας, αλλά σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας ουσιαστικά μετατράπηκε σε προτεκτοράτο της. Από το 1861 ο αρχηγός του Ομάν έλαβε τον τίτλο του σουλτάνου. Το 1856 ο σουλτάνος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Ζανζιβάρη.
Το 1913 ο σουλτάνος και ο ιμάμης (θρησκευτικός αρχηγός) του Ομάν συγκρούστηκαν και οδηγήθηκαν σε εμφύλια σύρραξη, κατά την οποία οι φυλές της ενδοχώρας υποστήριξαν τον ιμάμη. Η σύγκρουση έληξε οριστικά το 1959 με την επικράτηση του σουλτάνου (που βοηθήθηκε ενεργά από τους Βρετανούς), ενώ ο τελευταίος ιμάμης εξορίστηκε από τη χώρα. Το 1970 ο σουλτάνος Σαΐντ Μπιν Ταϊμούρ, που είχε ανεβεί στο θρόνο το 1932, εκθρονίστηκε από το γιο του Καμπούς Μπιν Σαΐντ, που υποσχέθηκε εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις. Πράγματι ο νέος σουλτάνος φιλελευθεροποίησε ελαφρώς το καθεστώς και το 1971 το Ομάν, ως ανεξάρτητη χώρα, έγινε μέλος του ΟΗΕ. Πάντως το καθεστώς είχε να αντιμετωπίσει τη μαρξιστική απειλή των ανταρτών του Ντουφάρ, που υποστηρίζονταν από την κομουνιστική Υεμένη.
Από το 1979 το Ομάν άρχισε διπλωματικές επαφές με τις ΗΠΑ που εξελίχτηκαν σε στενή συμμαχία μεταξύ των χωρών. Οι Αμερικανοί εγκατέστησαν βάσεις στο έδαφος του Ομάν, ενώ παράλληλα ο σουλτάνος εγκαθίδρυσε στενούς δεσμούς και με τα γειτονικά αραβικά κράτη, συνάπτοντας επιμέρους συμφωνίες. Στη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου (1991) η χώρα υποστήριξε ενεργά το συνασπισμό κατά του Ιράκ και άνοιξε τον εναέριο χώρο της στα αμερικανικά αεροπλάνα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 οι σχέσεις της χώρας με το Ισραήλ βελτιώθηκαν και το 1994 το Ομάν σταμάτησε το οικονομικό εμπάργκο κατά του Ισραήλ. Εξακολουθώντας τις προσπάθειες για σχέσεις καλής γειτονίας με τα αραβικά κράτη καθώς με τις χώρες της Δύσης, το 1998 το Ομάν αποκατέστησε τις σχέσεις με το Ιράν, ενώ το 2000 διευθετήθηκαν οι συνοριακές διαφορές με τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από το 1997 ο Καμπούς εισήγαγε ορισμένα φιλελεύθερα μέτρα στην εσωτερική πολιτική ζωή της χώρας και αποφάσισε τη θεσμοθέτηση δύο συμβουλευτικών σωμάτων με λιγοστές νομοθετικές εξουσίες, ενώ παράλληλα προέβλεψε και θέση πρωθυπουργού στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Για πρώτη φορά επίσης τα βασικά πολιτικά δικαιώματα των πολιτών του κράτους εξασφαλίζονται από τη νομοθεσία της χώρας. Το 2003, για πρώτη φορά, έγιναν γενικές εκλογές για την εκλογή των αντιπροσώπων στη Συμβουλευτική Εθνοσυνέλευση (ή Σούρα, στα αραβικά) της χώρας. Η ψηφοφορία ήταν καθολική, αν και πριν καταρτιστούν οι εκλογικοί κατάλογοι, οι πολίτες του κράτους εξετάστηκαν από [GLi]υπαλλήλους του σουλτάνου και τελικά μόλις το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού ενεγράφη στους καταλόγους. Επίσης, για πρώτη φορά δύο γυναίκες εκλέχτηκαν στο σώμα αυτό.
