(Γεωγραφία)
Νομός της Στερεάς Ελλάδας. Έχει έκταση 4.441 τ. χλμ. Και 158.231 κατοίκους, (Παλαιά τιμή 178.771 κατοίκους). Πρωτεύουσα του νομού είναι η Λαμία 52.006 κατοίκους, (Παλαιά τιμή 46.406 κατοίκους). . . .
ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Ο νομός Φθιώτιδας συνορεύει Β με τους[GLi]νομούς Καρδίτσας, Λάρισας και Μαγνησίας, Δ με τους νομούς Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας, Ν με τους νομούς Φωκίδας και Βοιωτίας, ενώ Α βρέχεται από τους κόλπους Μαλιακό και Βόρειο Ευβοϊκό.
Το έδαφος του νομού είναι κατά 38% ορεινό, 43% ημιορεινό και 19% πεδινό.
Καταλαμβάνει την κοιλάδα του Σπερχειού με τα γειτονικά της βουνά.
Κυριότερα βουνά είναι
η Όθρυς ή Γερακοβούνι (1.726 μ.),
ο Τυμφρηστός ή Βελούχι (2.315 μ.),
τα Βαρδούσια (2.437 μ.),
η Οίτη (2.152 μ.),
το Καλλίδρομο (1.372 μ.),
το Χλωμό (1.081 μ.) και
ο Παρνασσός (2.457 μ.).
Η πεδιάδα του Σπερχειού (Λαμίας) έχει έκταση 320 τ. χλμ. Άλλες πεδιάδες είναι της Αμφίκλειας (Δαδιού),
της Αταλάντης και
του Δομοκού.
Στο νομό βρίσκεται και το οροπέδιο της Ξυνιάδας.
Οι ακτές του νομού Φθιώτιδας δεν είναι πολυσχιδείς. Πιο βαθύς είναι ο Μαλιακός κόλπος που ορίζεται Β από το ακρωτήριο Δρέπανο και Ν από το ακρωτήριο Άντερο (αρχ. Σκάρφεια Άκρα). ΒΑ του Δρέπανου σχηματίζονται τα ακρωτήρια Τάπιας, Αϊ-Σώστης και Σταυρός. ΝΑ του Άντερου ανοίγεται ο όρμος των Καμένων Βούρλων με τα ακρωτήρια Κνημίδα, Κάλαμος, Κύναιο, καθώς και ο κολπίσκος της Αταλάντης (αρχ.[GLi] Οπούντιος), όπου βρίσκονται τα μικρά νησιά Γάιδαρος και Αταλάντη, τα ακρωτήρια Κέρατα και οι όρμοι Λάρμες και Σκοπονέρι. Ποταμός της Φθιώτιδας είναι ο Σπερχειός, με παραποτάμους το Γοργοπόταμο κ.ά. Στη Φθιώτιδα υπάρχουν αρκετές ιαματικές πηγές (στα Καμένα Βούρλα, στις Θερμοπύλες, στην Υπάτη, στο Πλατύστομο κ.α.).
Το κλίμα στις ακτές του νομού είναι μεσογειακό, ενώ στο εσωτερικό του ηπειρωτικό. Στα ορεινά ευδοκιμούν έλατα, βελανιδιές, καστανιές, οξιές, ενώ στα πεδινά πλατάνια, ιτιές, λεύκες κ.ά.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Από το έδαφος του νομού Φθιώτιδας καλλιεργείται το 34%, 37% είναι βοσκότοπος, ενώ 23% καλύπτεται με δασικές καλλιέργειες.
Ο νομός Φθιώτιδας έχει αξιόλογη γεωργική παραγωγή κυρίως στις πεδιάδες του Σπερχειού και του Δομοκού, [GLi]όπου καλλιεργούνται δημητριακά, βαμβάκι, καπνός, αμπέλια, λαχανικά, ρύζι, φρούτα.
Στις ορεινές εκτάσεις είναι αναπτυγμένη η κτηνοτροφία (βοοειδή, αιγοπρόβατα, πουλερικά) και η μελισσοκομία.
Το υπέδαφος είναι πλούσιο σε μεταλλεύματα (π.χ. σιδηροκαλιούχα κοιτάσματα στην περιοχή Λάρυμνας, βωξίτης, χρωμίτης, λιγνίτης κ.ά.).
Η βιομηχανία και η βιοτεχνία είναι αρκετά αναπτυγμένες (Λαμία, Λάρυμνα, Στυλίδα).
Σημαντική πηγή πλούτου αποτελεί ο τουρισμός, χάρη στις λουτροπόλεις, τις ακτές με την καθαρή θάλασσα, την καλή συγκοινωνία, καθώς διαμέσου του νομού διέρχεται ο κύριος οδικός άξονας της χώρας (Αθήνα-Θεσσαλονίκη), όπως και ο κύριος σιδηροδρομικός.
Λιμάνια του νομού είναι η Στυλίδα,
ο Αγ. Κωνσταντίνος,
η Αρνίτσα,
η Λάρυμνα.
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Ο νομός περιλαμβάνει είκοσι τρεις δήμους:
Αγ. Γεωργίου Τυμφρηστού (3.278 κάτ.),
Αγ. Κωνσταντίνου (3.410 κάτ.),
Αμφίκλειας (5.636 κάτ.),
Αταλάντης (10.367 κάτ.),
Γοργοπόταμου (4.510 κάτ.),
Δαφνουσίων (4.326 κάτ.),
Δομοκού (5.692 κάτ.), Ελάτειας (4.000 κάτ.),
Εχιναίων (4.518 κάτ.),
Θεσσαλιώτιδας (4.705 κάτ.),
Καμένων Βούρλων (5.064 κάτ.),
Λαμιέων (58.601 κάτ.),
Λειανοκλαδίου (3.034 κάτ.),
Μακρακώμης (7.132 κάτ.),
Μαλεσίνας (5.404 κάτ.),
Μώλου (6.668 κάτ.),
Ξυνιάδας (4.396 κάτ.),
Οπουντίων (4.514 κάτ.),
Πελασγίας (3.310 κάτ.),
Σπερχειάδας (10.594 κάτ.),
Στυλίδας (6.858 κάτ.),
Τιθορέας (4.759 κάτ.),
Υπάτης (6.855 κάτ.)
και τις κοινότητες Παύλιανης (574 κάτ.) και
Τυμφρηστού (566 κάτ.).
Μεγαλύτεροι οικισμοί, εκτός από τη Λαμία, είναι η Αταλάντη (6.198 κάτ.),
η Στυλίδα (4.993 κάτ.),
η Μαλεσίνα (4.081 κάτ.),
η Αμφίκλεια (3.145 κάτ.),
ο Μώλος (3.003 κάτ.) και
η Σπερχειάδα (2.457 κάτ.).
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ-ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ
Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, στην περιοχή του νομού Φθιώτιδας είχαν βασίλειο ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα, όπως και αργότερα ο Πηλέας, πατέρας του Αχιλλέα, ενώ στο βουνό Όθρη οχυρώθηκαν οι Τιτάνες με τον Κρόνο στον πόλεμο κατά του Δία.
Οι κορυφές της Οίτης συνδέονται με το τραγικό τέλος του Ηρακλή. Στην περιοχή κατοίκησαν οι Αχαιοί Φθιώτες (Φθίοι) κατά το 1900 π.Χ. Διακρίνονται ερείπια μυκηναϊκών ακροπόλεων.
Στα ιστορικά χρόνια η Φθιώτιδα αποτέλεσε μία από τις τετραρχίες της Θεσσαλίας, ενώ στην έκτασή της περιλαμβανόταν ο χώρος από τα Φάρσαλα ως το Μαλιακό κόλπο.
Σπουδαιότερα κέντρα της ήταν η Λαμία, η Κρεμαστή, η Λάρισα, ο Εχίνος, τα Φάλαρα, η Θαυμακός, η Ελλάς, η Φθία, η Μελιταία, η Φιλιαδώνα κ.ά.
Η έκταση από τους ανατολικούς πρόποδες της Οίτης μέχρι τις Θερμοπύλες ανήκε στην αρχαία Μαλίδα με[GLi] σπουδαιότερα κέντρα την Τραχίνα, αρχαία πρωτεύουσα της Μαλίδας, την Ανθήλη, την Ηράκλεια, την Αλόπη κ.ά.
Βορειότερα, μεταξύ Τυμφρηστού, Οίτης και Όθρης και κατά μήκος της κοιλάδας του Σπερχειού βρισκόταν η αρχαία Αινίς, με σπουδαιότερη πόλη την Υπάτη.
Νοτιότερα των Θερμοπυλών και ως τη Λάρυμνα εκτεινόταν η Οπουντία Λοκρίς κατά μήκος του Μαλιακού και Ευβοϊκού κόλπου και ΒΑ του Παρνασσού.
Τέλος, κατά μήκος της κοιλάδας του Κηφισού εκτεινόταν η Λοκρική Φωκίς, με σπουδαιότερο κέντρο την Ελάτεια.
Στις περισσότερες από τις αρχαίες πόλεις που ανασκάφηκαν βρέθηκαν αρχαία ερείπια. Στις Θερμοπύλες υψώνεται το Μνημείο του Λεωνίδα, αιώνιο σύμβολο θυσίας για την ελευθερία. Στις όχθες του Σπερχειού στα βυζαντινά χρόνια ο Νικηφόρος Ουρανός συνέτριψε τους Βούλγαρους.
Η Λαμία με το ισχυρό κάστρο της, ο Δομοκός και η Υπάτη ήταν κατά το μεσαίωνα τα κέντρα της περιοχής.[GLi] Στην αρχή της επανάστασης του 1821 ο Αθ. Διάκος έπεσε ηρωικά στην Αλαμάνα, ενώ το 1942 στη Γέφυρα του Γοργοπόταμου γράφτηκε μία από τις ενδοξότερες σελίδες της αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών.
