Ο τελευταίος από τους γεωλογικούς αιώνες εξέλιξης της Γης. Άρχισε πριν από 65 περίπου εκατομμύρια χρόνια.
Περιλαμβάνει δύο περιόδους, το Τριτογενές, που είναι και η μεγαλύτερη, και το Τεταρτογενές, που είναι η τελευταία και μικρότερη περίοδος της ηλικίας της Γης.
Το Τριτογενές χωρίζεται σε 5 υποπεριόδους:
το Παλαιόκαινο, το Ηώκαινο, το Ολιγόκαινο, το Μειόκαινο και το Πλειόκαινο. Το Τεταρτογενές χωρίζεται στο Πλειστόκαινο και το Ολόκαινο.
Η αρχή του καινοζωικού αιώνα (Τριτογενές) θεωρείται ως καμπή στην εξέλιξη της Γης και του οργανικού κόσμου της, εξαιτίας των απότομων μεταβολών των φυσικών συνθηκών.
Κατά τη διάρκειά του σημειώθηκαν τα εξής φαινόμενα:
Ανύψωση της ξηράς και περιο[GLi]ρισμός των θαλασσών, ώστε η επιφάνεια της Γης να προσεγγίσει τη σημερινή της κατάσταση, έντονη δράση των ηφαιστείων κατά περιόδους και συμπλήρωση του σχηματισμού των νεότερων οροσειρών, όπως οι Άλπεις, η Βαλκανική οροσειρά, οι Άνδεις και τα Ιμαλάια.
Παρατηρείται επίσης εξάπλωση και εξέλιξη των τέλειων φυτών, περιορισμός των ερπετών και εξέλιξη των θηλαστικών, που είναι στην αρχή ατελή και αργότερα παρουσιάζονται σε μεγάλη αφθονία, ποικιλία και τύπους που εξαφανίζονται στο τέλος του καινοζωικού αιώνα και διατηρούνται οι τύποι που πλησιάζουν προς τους σημερινούς.
Τέλος, κατά το Τεταρτογενές έχουμε την εμφάνιση και εξέλιξη του ανθρώπου.
Επιμέλεια άρθρου : Λυμπερόπουλος Γεώργιος
