Του έδωσαν το όνομα Νεο[GLi]πτόλεμος προς τιμή του πατέρα του, επειδή πολεμούσε από νέος, ο παππούς του όμως τον έλεγε Πύρρο.
Ο Νεοπτόλεμος έλαβε μέρος στον τρωικό πόλεμο, ύστερα από το θάνατο του πατέρα του, γιατί, σύμφωνα με κάποιο χρησμό, η Τροία θα κυριευόταν μόνο αν έπαιρνε μέρος στην πολιορκία ο γιος του νεκρού Αχιλλέα.
Τολμηρός πολεμιστής, αντάξιος του πατέρα του, ο Νεοπτόλεμος υπήρξε από τους πρώτους που μπήκαν στο Δούρειο Ίππο και μετά την κατάληψη της Τροίας, στη διάρκεια της οποίας σκότωσε πολλούς ήρωες (όπως τον Πρίαμο και το γιο του Έκτορα Αστυάνακτα), πήρε ως λάφυρο τη γυναίκα του Έκτορα Ανδρομάχη.
Για την επιστροφή του από την Τροία υπάρχουν διάφορες παραδόσεις. Έτσι αναφέρεται ότι εγκαταστάθηκε στη Φθιώτιδα και παντρεύτηκε την κόρη του Μενέλαου Ερμιόνη. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, επειδή ο Άκαστος είχε αρπάξει το βασίλειο του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος από τη Θράκη και τη Μακεδονία πήγε στην Ήπειρο και εγκαταστάθηκε εκεί, αφού άρπαξε την εγγονή του Ηρακλή Λάνασσα ή έχοντας ως γυναίκα του την Ανδρομάχη. Αναφέρεται και ως βασιλιάς των Μολοσσών.
Πολλές είναι και οι παραδόσεις που αναφέρονται στο θάνατο του Νεοπτόλεμου. Ανάμεσα σ’ αυτές αναφέρεται ότι τον σκότωσε ο Ορέστης στη Φθία, επειδή ήταν αρραβωνιασμένος με την Ερμιόνη πριν έρθει ο Νεοπτόλεμος, ή ότι τον σκότωσαν στους Δελφούς, γιατί προσπάθησε να καταστρέψει το μαντείο για να εκδικηθεί το θάνατο του πατέρα του, ή γιατί δεν πρόσφερε τα καλύτερα κομμάτια του ζώου που θυσίασε.
Πάντως φαίνεται ότι θάφτηκε στους Δελφούς, όπου κατά την αρχαιότητα έδειχναν τον τάφο του.
