(Βοτανική)
Κοινή ονομασία φυτών του γένους Κουκούρβιτα, της οικογένειας Κολοκυνθίδες, της τάξης Κολοκυνθώδη.
Το γένος περιλαμβάνει 10 είδη ιθαγενή της τροπικής Αμερικής, Αφρικής και Ασίας, που καλλιεργούνται και στην Ελλάδα σε διάφορες παραλλαγές.
Τα είδη που καλλιεργούνται για τους καρπούς τους είναι το Κουκούρβιτα ο πέπων (Cucurbita pepo), που παράγει τα πράσινα κολοκυθάκια, και το Κουκούρβιτα η μεγίστη (Cucurbita maxima), που παράγει τα κόκκινα μεγάλα κολοκύθια.
Υπάρχουν και είδη που καλλιεργούνται ως διακοσμητικά με καρπούς σε διάφορα σχήματα και χρώματα. Είναι φυτά κυρίως ποώδη, ισχυρά, ταχυανθή, με πολλές τρίχες. Είναι έρποντα ή αναρριχώμενα, με έλικες που συνήθως διακλαδίζονται.
Τα άνθη είναι ακτινόμορφα.
Είναι μόνοικα ή δίοικα με πεντάλοβο κάλυκα που αποτελείται από πέντε σέπαλα και στεφάνη με πέντε συμφυόμενα πέταλα.
Τα αρσενικά άνθη έχουν πέντε στήμονες που είναι ενωμένοι σε ένα στύλο, ενώ τα θηλυκά έχουν μια υποφυή ωοθήκη με τρία καρπόφυλλα.
Τα φύλλα είναι μεγάλα σε σχήμα καρδιάς, με τρίχες και λοβούς.
Ο καρπός είναι σαρκώδης, σφαιροειδής ή επιμήκης σε διάφορα μεγέθη και σχήματα. Μερικές φορές φτάνει το 1 μέτρο και βάρος τα 50 κιλά.
Το κέντρο του καρπού είναι σπογγώδες και περιέχει τα σπέρματα. Όλα τα είδη της οικογένειας ευδοκιμούν σε γόνιμα εδάφη που ποτίζονται άφθονα και σε περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες.
Αγαπούν τον ήλιο και θέλουν προετοιμασμένο έδαφος, γι’ αυτό πριν από τη σπορά, κατά τον Απρίλιο, το έδαφος λιπαίνεται.
Η σπορά γίνεται σε λάκκους και μέσα στον καθένα ρίχνονται 5-6 σπόροι.
Τα κτηνοτροφικά κολοκύθια σπέρνονται την ίδια εποχή, αλλά σε μεγαλύτερες αποστάσεις.
Σε κάθε κολοκυθιά αφήνονται 3 ή 4 καρποί να μεγαλώσουν κανονικά για σποροπαραγωγή.
Μετά το φύτρωμα είναι απαραίτητα τα ποτίσματα κάθε δύο μέρες και ένα σκάλισμα με παράχωμα της βάσης των φυτών.
Από τις ασθένειες που προσβάλλουν την κολοκυθιά συνηθέστερη είναι το ωίδιο, που εξοντώνεται με συχνά θειαφίσματα. Αρκετές ζημιές προκαλεί και η μελίγκρα, που καταπολεμείται με εντομοκτόνα και δηλητηριασμένα δολώματα.
Τα πράσινα κολοκυθάκια χρησιμοποιούνται ως τροφή.
Από τις κόκκινες μεγάλες κολοκύθες χρησιμοποιείται η σάρκα τους για παρασκευή γλυκών και γλυκισμάτων, ενώ οι σπόροι της καβουρντισμένοι και αλατισμένοι τρώγονται και είναι γνωστοί με το όνομα πασατέμπος (τα άσπρα σπόρια).
Παλιότερα χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο κατά της ταινίας, ενώ το λάδι τους χρησιμοποιείται για την παρασκευή καλλυντικών.
Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος
