Τρίτωνας – of third parties

Τρίτων

Ο Τρίτωνας ήταν δαίμονας της θάλασσας, εγγονός του Νηρέα και γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης.

Κατοικούσε μαζί τους στο[GLi]βάθος του πελάγους, αποτελούσε βασικό μέλος της συνοδείας τους, μαζί με τις Νηρηίδες, και ήταν υπεύθυνος για τη φροντίδα των αλόγων και του άρματος των δυο θεών.

Ήταν ο υπηρέτης και μαντατοφόρος του Ποσειδώνα, πάντα πιστός και πρόθυμος, όπως ακριβώς ήταν ο Ερμής για τον Δία. Είχε κι αυτός τις ικανότητες των άλλων θαλάσσιων θεών, δηλαδή να προφητεύει το μέλλον και να μεταμορφώνεται. Μόνο που διέφερε από εκείνους στη σωματική διάπλαση από τους γοφούς και πάνω είχε μορφή άνδρα, από τους γοφούς και κάτω είχε ουρά ψαριού, όπως τα θαλάσσια τέρατα. Ως θεϊκή μορφή, ο Τρίτωνας φαίνεται πως ήταν πολύ παλιότερος από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου. Η αρχική του φυσιογνωμία ήταν αρκετά διαφορετική συμβόλιζε την ανίκητη δύναμη της φύσης, που διαρκώς μεταβάλλεται και ξαναγεννιέται, όπως ακριβώς συνέβαινε μ’ έναν αντίστοιχό του θεό, τον Πρωτέα.

Ο Τρίτωνας αρχικά μετακινούσε νησιά, προκαλούσε θαλασσοταραχή, πάλευε με θεριά, άρπαζε νέους και νέες και τους παρέσυρε στον αλμυρό βυθό πάνω στον ανθό της ηλικίας τους, είχε τη δύναμη να παίρνει όποια μορφή ήθελε. Ο Τρίτωνας, πάνω απ’ όλα, συμβόλιζε τη ζωοδότρα δύναμη του υγρού στοιχείου, ήταν το στοιχείο του νερού.

Μάλιστα, στη Βοιωτία και στη Ρώμη υπήρχαν φυλαγμένα μέσα σε ναούς ταριχευμένα σώματα από θαλάσσια κήτη. Αυτά τα θεωρούσαν μούμιες του θεού Τρίτωνα. Δύσκολα οι ναυτικοί μπορούσαν να μαντέψουν τη θέλησή του, ώστε να τον εξευμενίσουν. Είναι πιθανόν η λέξη Τρίτων να είναι προελληνική και να σημαίνει “νερό” ή κάτι σχετικό.

Όταν καθιερώθηκε η θρησκεία των Ολύμπιων θεών, ο Τρίτωνας εντάχθηκε σ’ αυτήν παίρνοντας το ρόλο του γιου του Ποσειδώνα ή του γιου του Ωκεανού και της Τηθύος. Ο Τρίτωνας πήρε για γυναίκα του την Εκάτη, που γέννησε την Κραταιίδα, τη μητέρα ενός περίφημου θαλάσσιου τέρατος, της Σκύλλας.  Άλλοι πίστευαν πως από τον Τρίτωνα γεννήθηκε η Αθηνά, γι’ αυτό και την ονόμαζαν Τριτογένεια (από το γένος του Τρίτωνα).

Έμβλημα του θεού ήταν ένα θαλάσσιο κοχύλι, που, όταν το φυσούσε, έβγαζε ήχους στους οποίους κανείς δεν μπορούσε ν’ αντισταθεί.

Μέσα στα γενικά του καθήκοντα ήταν να γεμίζει το πέλαγος με όμορφους ήχους, φυσώντας μέσα στα κοχύλια του. Αργότερα προστέθηκαν ως σύμβολά του και η τρίαινα και το κουπί.

Στη Γιγαντομαχία ο Τρίτωνας πολέμησε στο πλευρό του πατέρα του και βοήθησε τους δώδεκα θεούς να επικρατήσουν φυσώντας το κοχύλι του. Ο τρομερός θόρυβος που δημιούργησε πανικόβαλε τους αντιπάλους που το έβαλαν στα πόδια. Όταν αργότερα ο Δίας χτύπησε τους ανθρώπους με φοβερό κατακλυσμό, ο Τρίτωνας ήταν εκείνος που έκανε να τραβηχτούν τα νερά προς τα πίσω.

 Άλλοτε τον βρίσκουμε να έχει αναλάβει διαφορετικά καθήκοντα :   να καλωσορίζει την Αφροδίτη, καθώς αναδύεται μέσα από τα νερά και να τραβά την αχιβάδα της,  ή,  να έχει πάνω στην ψαρίσια ουρά του τους Έρωτες,  ή, πάλι, να είναι συνοδός του Δία, που είναι μεταμορφωμένος σε ταύρο και έχει απαγάγει την όμορφη Ευρώπη κουβαλώντας τους στη ράχη του.

Ο Τρίτωνας θα είναι αυτός που θα οδηγήσει στη νήσο Δήλο τη Λητώ, τη μητέρα του Απόλλωνα και της Άρτεμης, για να γεννήσει εκεί τους δυο θεούς.

Ο Τρίτωνας περνούσε συνήθως τον καιρό του κολυμπώντας ανάμεσα στις Νηρηίδες, παίζοντας μαζί τους και κυνηγώντας τες, ερωτοτροπώντας και έχοντας συχνά στην πλάτη μια από τις ευνοούμενές τους.

Ο Ηρακλής, σ’ έναν από τους δώδεκα άθλους του, πάλεψε μαζί του και τον νίκησε, παρά τις διαδοχικές μεταμορφώσεις του θεού.

Αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να μάθει ο Ηρακλής το δρόμο που έπρεπε να πάρει, ώστε να φτάσει στον κήπο των Εσπερίδων και να κόψει τα χρυσά μήλα.

Τέλος, χάρη στον Τρίτωνα οι Αργοναύτες μπόρεσαν να γυρίσουν ασφαλείς στην πατρίδα τους, καθώς επέστρεφαν από την Κολχίδα,

στο τέλος της εκστρατείας τους.

Τα κύματα τους είχαν ρίξει στη Λιβύη.

Εκεί είχαν παγιδευτεί στη λίμνη Τριτωνίδα και ο Τρίτωνας τους υπέδειξε πώς θα έβγαζαν την Αργώ και επίσης προφήτεψε το μέλλον τους. Έτσι, ο ίδιος έγινε αφορμή να ιδρύσουν αργότερα οι μακρινοί απόγονοι των Αργοναυτών την αποικία Κυρήνη στα αφρικανικά παράλια. Από πολύ παλιά οι ναυτικοί συνήθιζαν να ρίχνουν κρασί στη θάλασσα για να παρακαλέσουν τον Τρίτωνα να κάνει καλό καιρό και να μην τους ταλαιπωρήσει. Σιγά-σιγά, όσο κυλούσαν οι αιώνες, οι άνθρωποι έφτιαξαν από αυτό το πανάρχαιο έθιμο ένα μύθο, συνδέοντάς τον με τον καινούριο θεό, τον Διόνυσο, το θεό του κρασιού.

Άρχισαν να πιστεύουν ότι κι ο ίδιος ο Τρίτωνας αγαπούσε πολύ το κρασί. Φαντάζονταν ότι άρπαζε τις γυναίκες που ήταν οπαδοί του Διονύσου και κατέβαιναν στην ακτή, για να κάνουν καθαρμούς, συμμετέχοντας στα διονυσιακά όργια. Ο θεός το αντιλήφθηκε, οργίστηκε, έψαξε να βρει τον Τρίτωνα, πάλεψαν και τον νίκησε,  ή, ακόμη και τον σκότωσε.

Μια άλλη παραλλαγή λέει ότι οι οπαδοί του θεού, και όχι ο ίδιος ο Διόνυσος, του έστησαν καρτέρι στην παραλία, τον μέθυσαν και αφού εκείνος αποκοιμήθηκε πάνω στην άμμο, του έκοψαν το κεφάλι.

Κάποια στιγμή ο Τρίτωνας, ως θεϊκή μορφή πολλαπλασιάστηκε στο μυαλό των ανθρώπων κι έτσι προέκυψαν οι Τρίτωνες, που ήταν ένα πλήθος από θαλάσσια τέρατα. Αυτό έγινε κυρίως γιατί στη φαντασία των πιστών προέκυψε η επιθυμία να υπάρχει μια [GLi] ομάδα από αρσενικές μορφές αντίστοιχη με εκείνη των Νηρηίδων στην ακολουθία του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης.

 Έτσι, ο ένας Τρίτωνας έγινε πολλοί Τρίτωνες.

 Στη στεριά υπήρχαν ανάλογες θεότητες, οι Νύμφες από τη μια και οι Κένταυροι και οι Σάτυροι από την άλλη.

Στη θάλασσα οι Τρίτωνες είχαν, όπως τους φαντάζονταν κάποιες φορές, αρκετές ομοιότητες με τους στεριανούς Σατύρους :   κέρατα,  μυτερά αυτιά,  παιχνιδιάρικη διάθεση,  λάγνο χαρακτήρα.

Και όπως οι Σάτυροι ήταν άνθρωποι μεταμορφωμένοι σε ζώα, έτσι και οι Τρίτωνες θεωρούνταν άνδρες που είχαν αποκτήσει ψαρίσια ουρά.

George Li

Σχετικά με Γεώργιος Λυμπερόπουλος

Είμαι Ηλεκτρονικός όπου τα τελευταία μου τωρινά χρόνια έμαθα να χειρίζομαι τους Ηλεκτρονικούς υπολογιστές, από την κατασκευή αλλά και από τον προγραμματισμό τους θα έλεγα πολύ καλά. Ευχαριστώ που διαβάζετε την ιστοσελίδα μου!

Δείτε όλα τα άρθρα του/της Γεώργιος Λυμπερόπουλος →

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *