Οικοσύστημα – Ecosystem

Οικοσύστημα

Το σύνολο των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων μιας περιοχής, που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση μεταξύ τους.

Ως βιοτικοί παρά[Gli]γοντες θεωρούνται τα ζώα, τα φυτά και οι μικροοργανισμοί, ενώ ως αβιοτικοί θεωρούνται το κλίμα, το νερό, το έδαφος κ.ά.

Ο όρος οικοσύστημα προτάθηκε από τον Άγγλο οικολόγο Τάνσλεϊ το 1935. Ένα οικοσύστημα δεν έχει πάντα σαφή όρια. Οικοσυστήματα με αρκετά σαφή όρια είναι μια λίμνη, ένα ποτάμι, μια κλειστή θάλασσα, ένα δάσος. Με την ευρεία έννοια οικοσύστημα μπορεί να θεωρηθεί τόσο μια σταγόνα νερού, μια πόλη όσο και ολόκληρη η βιόσφαιρα. Ωστόσο μέσα σε μια ευρύτερη περιοχή μπορούν να προσδιοριστούν κάποιες μικρότερες περιοχές, όπου υπάρχει μια σχετική ομοιομορφία ως προς τους εδαφοκλιματικούς παράγοντες, οι οποίοι προσδιορίζουν και τα είδη των οργανισμών που ζουν σε αυτές. Στα όρια των οικοσυστημάτων υπάρχει συνήθως μια μεταβατική περιοχή (οικοτόνος), όπως είναι οι ακτές, που έχει ιδιαίτερα και μεταβατικά χαρακτηριστικά.

Οι βιοτικοί παράγοντες ενός οικοσυστήματος διακρίνονται:

α) Στους παραγωγούς, που είναι οι αυτότροφοι, φωτοσυνθέτοντες οργανισμοί, δηλαδή τα χλωροφυλλούχα φυτά που μετασχηματίζουν την ηλιακή ενέργεια σε χημική και την αποθηκεύουν με μορφή οργανικών ενώσεων, πλουτίζοντας έτσι συνέχεια το οικοσύστημα.

β) Στους καταναλωτές, που είναι ετερότροφοι οργανισμοί, κυρίως ζώα, που χρησιμοποιούν το απόθεμα ενέργειας που εξασφαλίζουν οι παραγωγοί. Οι καταναλωτές χαρακτηρίζονται ως πρωτογενείς ή 1ης τάξης όταν τρέφονται με φυτά (φυτοφάγα ζώα), ως δευτερογενείς ή 2ης τάξης όταν τρέφονται από καταναλωτές 1ης τάξης κτλ.

γ) Στους αποικοδομητές ή διασπαστές, που είναι κυρίως βακτήρια και μύκητες οι οποίοι διασπούν τις οργανικές ουσίες, που προκύπτουν από τα νεκρά ζώα και φυτά. Με τη βοήθεια των οργανισμών αυτών οι πολύπλοκες οργανικές ενώσεις γίνονται πάλι απλά μόρια και χρησιμοποιούνται από τους παραγωγούς.

Σε ένα οικοσύστημα υπάρχει συνεχώς ροή ύλης (βιομάζας) και ενέργειας.

Η ενέργεια δεσμεύεται από τους παραγωγούς, τα φυτά υπό μορφή βιομάζας, δηλαδή καθαρής οργανικής ύλης, η οποία περνάει με την τροφή στους καταναλωτές 1ης, 2ης, 3ης τάξης κτλ.

Έχει υπολογιστεί ότι από κάθε τροφικό επίπεδο περνάει στο επόμενο μόνο το 10% της βιομάζας και της ενέργειας, ενώ το υπόλοιπο χάνεται στο περιβάλλον ως θερμότητα, απορρίμματα κ.ά.

Έτσι μιλάμε για τροφικές πυραμίδες, τη βάση των οποίων αποτελούν τα φυτά, ενώ στην κορυφή βρίσκονται οι τελικοί καταναλωτές. Όσο μεγαλύτερη είναι η βάση, δηλαδή η ποσότητα των φυτών, τόσο περισσότερα επίπεδα καταναλωτών μπορεί να τροφοδοτήσει.

Έχει διαπιστωθεί ότι στα χερσαία οικοσυστήματα υπάρχουν μέχρι τέσσερα συνήθως τροφικά επίπεδα, ενώ στα θαλάσσια μέχρι οκτώ.

Η μελέτη της ροής ενέργειας σ’ ένα οικοσύστημα είναι σημαντική, γιατί μια απότομη αύξηση ή μείωση κάποιου πληθυσμού μπορεί να διαταράξει την ισορροπία του οικοσυστήματος.

Η υπεραύξηση π.χ. κάποιων φυτοφάγων ζώων σε ένα βιότοπο σημαίνει ότι αυτά χρειάζονται δεκαπλάσια περίπου φυτική βιομάζα ως τροφή. Αυτό έχει ως συνέπεια την υπερβόσκηση των φυτών, που με τη σειρά της θα θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη των ίδιων των ζώων.

Τα οικοσυστήματα προσεγγίζονται και μελετούνται από διάφορες πλευρές. Μελετούνται οι τροφικές αλυσίδες και τα τροφικά πλέγματα, δηλαδή η πορεία της τροφής από τους παραγωγούς στους καταναλωτές, οι βιογεωχημικοί κύκλοι, δηλαδή η πορεία των υλικών που ανακυκλώνονται, όπως του αζώτου, του άνθρακα, του νερού κ.ά.

Τα οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από μια δυναμική ισορροπία, όταν δε συμβαίνουν απότομες μεταβολές. Ωστόσο κάθε οικοσύστημα παρουσιάζει μια εξελικτική πορεία από τη γέννησή του μέχρι το καταληκτικό του στάδιο (κλίμακα). Κατά [Gli] την πορεία αυτή εμπλουτίζεται με νέα είδη οργανισμών τα οποία αλληλεπιδρούν με τα υπάρχοντα και προσαρμόζονται. Στο καταληκτικό ή ώριμο στάδιο ένα οικοσύστημα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη σταθερότητα ως προς τη σύνθεση της βιοκοινότητας.

Τα οικοσυστήματα διακρίνονται σε χερσαία και υδάτινα.

Τα χερσαία παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλομορφία ως προς τα χαρακτηριστικά τους.

Οι οργανισμοί που ζουν στην ξηρά αναπτύσσουν προσαρμογές για τη στήριξη στο έδαφος, τον περιορισμό της απώλειας του νερού από το σώμα τους, τις αλλαγές της θερμοκρασίας κ.ά.

Οι οργανισμοί που ζουν στο νερό αναπτύσσουν προσαρμογές για να μη βυθίζονται, να αντιμετωπίζουν την αντίσταση του νερού κατά την κίνηση, τη μικρή διαθεσιμότητα του οξυγόνου κ.ά.

George Li

Σχετικά με Γεώργιος Λυμπερόπουλος

Είμαι Ηλεκτρονικός όπου τα τελευταία μου τωρινά χρόνια έμαθα να χειρίζομαι τους Ηλεκτρονικούς υπολογιστές, από την κατασκευή αλλά και από τον προγραμματισμό τους θα έλεγα πολύ καλά. Ευχαριστώ που διαβάζετε την ιστοσελίδα μου!

Δείτε όλα τα άρθρα του/της Γεώργιος Λυμπερόπουλος →

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *